بازار لاستیک و تایر در سالیان گذشته مانند بسیاری دیگر از حوزه‌های تولیدی و اقتصادی کشور با چالش‌های متعدد مواجه بوده و در دفعات مختلف دود این وضعیت به چشم مصرف‌کننده نهایی نیز رفته است.
کمبود تایر در سال‌های گذشته حواشی متعدد ایجاد کرد و گاه منجر به ایجاد بازار سیاه برای این محصول شد، برای حل این معضل تصمیم بر آن شد که ممنوعیت‌های وارداتی این کالا برای مدتی رفع شود و بازار ایران شاهد ورود انواع نمونه‌های خارجی باشد تا نیاز مصرف‌کننده تامین شده و دیگر شاهد صف‌های طولانی مردم برای خرید آنچه تحت عنوان لاستیک دولتی معروف شده بود نباشیم. حال اگرچه به نظر می‌رسد وضعیت بازار کنترل شده اما واردات تایر موضوعی است که انتقادات واردکنندگان این حوزه را نیز به همراه داشته است.
آبان ماه سال گذشته زمانی که آمارهای تولید و واردات ۶ ماه اول سال اعلام شد، مصطفی تنها سخنگوی انجمن تایر چنین عنوان کرد که «در شش‌ماهه نخست امسال برای واردات تایر ۴۶۴میلیون دلار تخصیص ارز صورت گرفته، این درحالی است که صنعت تایر در این بازه زمانی فقط ۶۳میلیون دلار ارز دریافت کرده است.»
وی در عین حال به رشد ۱۲ درصدی تولید تایر در شش ماه اول سال ۱۴۰۳ اشاره کرده و گلمه‌مند شده بود که با وجود بالا رفتن حجم تولید، شاهد افزایش ۸۶ درصدی واردات تایر بوده‌ایم.
«ابراهیم شیخ» معاون صنایع عمومی وزارت صمت نیز در این باره تاکید کرده بود: «با اتکا به متخصصان بومی و امکانات شرکت‌های توانمند تولیدی قادریم در مدت دو سال نیاز لاستیک خودرو را تامین و از خروج ۶۵۰ میلیون دلار ارز جلوگیری کنیم.»
وی همچنین یادآور شده بود که در حال حاضر یک میلیارد دلار ارز برای واردات تایر خودرو هزینه می‌شود.
حال طبق آنچه از سوی فعالان این صنعت اعلام شده از ۱۱ کارخانه‌ای که مجوز فعالیت در لاستیک‌سازی دارند، تنها هشت مورد آنها فعال هستند، با این وجود نظر به تقاضای موجود در بازار بنظر می‌رسد به شرط بهبود شرایط همچنان سرمایه‌گذاری در این عرصه توجیه‌پذیر است.
در این میان هلدینگ تاپیکو (شرکت سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تأمین) به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های اصلی شستا سهمی ۲۵ درصدی از تولید لاستیک کشور دارد و طرح‌های توسعه‌ای متعددی نیز از سال‌ها قبل در این زمینه تعریف کرده است.
«محمدرضا سعیدی» مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی (شستا) دی ماه سال قبل در جلسه شورای برنامه ریزی و توسعه استان کردستان اظهار کرد: «فاز توسعه کارخانه بارز کردستان عملی شده و تا کمتر از دو سال دیگر تولید لاستیک خودرو در این واحد دو برابر می‌شود.»
وی در عین حال به سرمایه‌گذاری صورت گرفته در این حوزه اشاره کرده و یادآور شد: «هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان برای گروه بارز تصویب کردیم که عمده آن به کردستان اختصاص می‌یابد.»
سعیدی در عین حال تاکید کرد: «از این به بعد بر روی توسعه کارخانه بارز کردستان تمرکز می‌کنیم و تا کمتر از دو سال دیگر تولید لاستیک خودرو در این واحد دو برابر می‌شود.»
در ادامه مروری کوتاه بر طرح‌های توسعه‌ای تاپیکو در حوزه لاستیک صورت گرفته که از میان ۹ پروژه توسعه‌ای این هلدینگ سه مورد آنها به این بخش مربوط می‌شود.
توسعه لاستیک بارز کرمان
این طرح که از اواخر سال ۱۳۹۸ در دستور کار قرار گرفته با هدف افزایش تولید ۴۴ هزار تن انواع تایرهای رادیال تمام سیمی TBR & LTR، رادیال سواری و راهسازی، ظرفیت تولیـد رادیـال بـاری از ۲۸ هـزارتن در سـال بـه ۵۸ هـزارتن یعنـی بـه میـزان ۳۰ هـزارتن در سال وارد مرحله اجرا شده است، بر این اساس ظرفیـت تولیـد رادیـال ســواری از ۲۹ هــزار تــن درسـال بــه ۴۰ هــزارتن خواهد رسید و ظرفیـت تولیـد تایرهـای راهسـازی از ۷/۲ هـزارتن درسـال بـه ۷/۵ هـزار تـن ارتقاء خواهد داشت.
طبق پیش‌بینی‌های اولیه اجرای این پروژه نیاز به سرمایه‌ای بالغ بر هزار و ۴۱۳ میلیارد تومان داشته و با اختصاص ۶۸.۵ میلیارد تومان تا بهمن ماه سال گذشته این طرح بالغ بر ۵۵ درصد پیشرفت داشته است.
لاستیک بارز لرستان
احداث واحد لاستیک بارز لرستان با ظرفیت تولید ۵۰ هزار تن لاستیک‌های رادیال تمام سیمی در الیگودرز لرستان از سال ۱۳۹۸ استارت خورده تا از طریق این واحد هدف تولید سالانه ۸۴۰ هزار حلقه لاستیک رادیال تمام سیمی باری/ اتوبوسی (TBR) و کامیونتی (LTR) و تولید ۵۰ هزار تن انواع تایرهای رادیال تمام سیمی TBR & LTR محقق شود.
بنا بر اطلاعات منتشر شده برای اجرای این پروژه بالغ بر هشت هزار و ۴۲۹ میلیارد تومان سرمایه پیش‌بینی شده بود تا این واحد در شهرستان الیگودرز استان لرستان فعال شود.
این طرح از اوایل سال ۱۳۹۹ آغاز شده و تا بهمن ماه سال گذشته با ۳۱.۴ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری به پیشرفت ۱۲.۵ درصدی رسیده هرچند که بر اساس پیش‌بینی‌ها برای آن پیشرفت ۶۰ درصدی پیش‌بینی شده بود.
طرح توسعه صنایع لاستیکی سهند
این طرح نیز با هدف افزایش ۱۰ هزار تنی تولید سالیانه این واحد صنعتی در سال ۱۳۹۹ کلید خورد و با هدف تولید ۲۲۰۰ تن انواع تسمه نقاله منجید دار و سیمی در سال و با نرخ بازده داخلی ۳۲ درصد آغاز شد. با توجه به اینکه بخشی از فعالیت‌های مرتبط با این طرح در سال‌های گذشته انجام شده بود پس از وقفه چند ساله و با تصمیم‌گیری سهامداران در مسیر جهش تولید، این روند آغاز شد تا با تکمیل فعالیت‌های باقیمانده و بهره‌برداری پایدار از این پروژه، ضمن استفاده بهینه از ظرفیت‌های موجود، قدرت رقابت پذیری شرکت صنایع لاستیکی سهند نیز افزایش یابد.
میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز برای توسعه این شرکت معادل ۲۲۹ میلیارد تومان تعریف شده بود تا این کارخانه که در شهرک صنعتی اشتهارد واقع شده شاهد توسعه باشد. این طرح از سال ۱۳۹۹ کلید خورده و تا بهمن ماه سال قبل با سرمایه‌گذاری حدود ۴۲ میلیارد تومان میزان پیشرفت آن به ۵۶.۴ رسیده است
