درگیری فعلی در خاورمیانه، در صورت طولانی شدن، می‌تواند باعث تورم قیمت خرده فروشی، اختلال در زنجیره تأمین و کمبود مواد اولیه شود. به گزارش «لاستیک پرس»، گری نیوبوری، متخصص زنجیره تأمین بین‌المللی، در گفتگو با retail-insider.com معتقد است در پی درگیری های اخیر خاورمیانه و آتش‌بسی که اکنون برقرار شده است، زنجیره‌های تأمین جهانی بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته‌اند. ممکن است فعلاً گرد و غبار فروکش کرده باشد، اما پیامدهای آن برای حمل و نقل و لجستیک، امنیت انرژی و تاب‌آوری تجارت جهانی به خصوص در حوزه مواد اولیه به هیچ وجه حل نشده است. برای متخصصان زنجیره تأمین و خرده‌فروشی، سوال این نیست که آیا این اختلال اخیر مهم است یا خیر، سوال این است که چقدر و با چه سرعتی می‌تواند آنچه را که به آن متکی هستید، مختل کند.

ایران محور اصلی انرژی و تجارت است و با توجه به اینکه تنگه هرمز بیش از 20 درصد از عرضه نفت جهان را حمل می‌کند، هرگونه بی‌ثباتی در منطقه، نه تنها بازیگران منطقه‌ای را تهدید می‌کند، بلکه خرده‌فروشان و تولیدکنندگان در سراسر جهان، به ویژه آنهایی که به حمل و نقل انرژی‌بر، نهاده‌های پتروشیمی یا خطوط کشتیرانی با حجم بالا وابسته هستند، همگی باید این فضا را با دقت زیر نظر داشته باشند.

به عقیده گری نیوبوری، حملات اخیر، تردیدهای تازه‌ای را در مورد وضعیت هسته‌ای ایران و موضع آینده آن در قبال توافقات بین‌المللی ایجاد کرده و اقدامات بعدی ایران می‌تواند ریسک زنجیره تأمین را به طرز چشمگیری به هر دو جهت تغییر دهد.

دو مسیر متفاوت

به تحلیل او در رابطه با زنجیره‌های تأمین B2C، دو مسیر محتمل‌تر وجود دارد:

1. ادامه پایبندی به تعهدات و مهار ریسک

در این مسیر، ایران از غنی‌سازی بیشتر هسته‌ای عقب‌نشینی می‌کند، به بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجازه دسترسی بیشتر می‌دهد و روابط تجاری موجود خود را حفظ می‌کند.

پیامدهای این تصمیم عبارتند از این که جریان نفت پایدار می‌ماند و فشار رو به افزایش بر هزینه‌های حمل و نقل و انرژی را کاهش می‌دهد. صادرات پتروشیمی (پلاستیک، دوده، روغن پایه و …) از طریق کانال‌های موجود ادامه می‌یابد. اعتماد به خطوط کشتیرانی از طریق خلیج فارس و تنگه هرمز بازمی‌گردد. برنامه‌ریزان لجستیک، پیش‌بینی‌پذیری را در مسیرهای آسیا-اروپا و خلیج فارس به هند دوباره به دست می‌آورند.

این یک آسودگی خاطر خوشایند برای عملیات خرده‌فروشی خواهد بود که در حال حاضر تورم هزینه‌ها و زمان‌های طولانی‌تر تحویل در حمل و نقل دریایی و مواد فله را سبب شده اند.

2. انزوای مجدد و تجدید اتحاد شرقی

در یک سناریوی محتمل‌تر، با توجه به تنش‌های پس از حمله و موضع فعلی سیاست خارجی ایالات متحده، ایران می‌تواند از تعامل با غرب عقب‌نشینی کند و ریسک های کنونی دو برابر شود.

پیامدهای این سناریو عبارتند از:

• اختلال جزئی یا کامل صادرات نفت به سمت غرب، فشار بر قیمت‌های جهانی انرژی.

• حضور نظامی بیشتر یا مانورهای دریایی در تنگه هرمز، به خطر انداختن امنیت کشتی‌های تجاری.

• تسریع ادغام ایران در کریدورهای تجاری به سمت شرق (به عنوان مثال، کمربند و جاده چین، INSTC روسیه).

• تحریم‌ها یا تعرفه‌های ثانویه به رهبری ایالات متحده می‌تواند شرکت‌ها را به سمت کاهش ریسک سوق دهد.

نیوبوری افزود: خرده‌فروشان، به ویژه آنهایی که از آسیا کالا وارد می‌کنند یا به جابجایی کانتینرهای طولانی مدت متکی هستند، ممکن است با هزینه‌های بالاتر حمل و نقل زمینی، ظرفیت حمل بار محدودتر و ریسک جدید مواجه شوند.

ریسک‌های کلیدی برای خرده‌فروشی و زنجیره تأمین

1. نوسانات تورم هزینه سوخت دیزل، سوخت دریایی و سوخت هواپیما همگی به تنش‌های خاورمیانه حساس هستند. افزایش 15 تا 30 دلاری نفت خام در هر بشکه بر نرخ بارگیری کامیون‌ها، قیمت‌گذاری تحویل در آخرین مایل و حتی هزینه‌های عملیاتی DC تأثیر می‌گذارد. این می‌تواند حاشیه سود خرده‌فروشی را به طور منفی تحت تأثیر قرار دهد، به سرعت.

۲. اختلالات مسیریابی: اگر شرکت‌های کشتیرانی مسیر کشتی‌ها را تغییر دهند تا از خلیج فارس اجتناب کنند، ممکن است شاهد ازدحام در کانال سوئز و چرخش‌های طولانی‌تر در خطوط تجاری آسیا-اروپا باشیم. افزایش حق بیمه برای آب‌های پرخطر از قبل زمزمه‌هایی در مورد آن شنیده می‌شود.

۳. برنامه‌ریزی موجودی و استراتژی تأمین‌کننده بی‌ثباتی به معنای زمان‌های تحویل طولانی‌تر، تأخیر در بنادر و عدم اطمینان در مورد در دسترس بودن قطعات است. چند منبع‌یابی، نزدیک‌سازی و ذخایر ایمنی تعدیل‌شده با ریسک دوباره روی میز هستند.

۴. منطقه‌گرایی بر جهانی‌گرایی روند سیاست گسترده‌تر واضح است: دولت‌های بیشتری می‌خواهند بر اینکه چه چیزی کجا ساخته می‌شود کنترل داشته باشند. ماجرای ایران، آسیب‌پذیری زنجیره‌های تأمین پراکنده و تک نقطه‌ای شکست را برجسته می‌کند.

سوالات استراتژیکی که اکنون باید حل شوند

آیا SKU های کلیدی ما در برابر افزایش هزینه‌ها در انرژی، پتروشیمی یا حمل و نقل آسیب‌پذیر هستند؟

آیا اگر زمان تحویل ۲ تا ۴ هفته افزایش یابد، می‌توان پایه تأمین کالا را انعطاف‌پذیر کرد؟

آیا جهان بیش از حد در معرض حمل‌کننده‌ها یا تولیدکنندگان مستقر در خلیج فارس است که در این شرایط به خطوط دریایی آزاد متکی هستند؟

آیا ما اثرات تورم هزینه ای را با نفت خام بشکه‌ای ۱۲۰ دلار به بالا مدل‌سازی کرده‌ایم؟

آیا جایگزین‌های منطقه‌ای یا حداقل نقاط تحریکی برای بررسی آنها داریم؟

منازعه ایران و اسرائیل ممکن است متوقف شده باشد، اما صفحه بازی همچنان به سمت موارد بیشتر در حال تغییر است.

عدم قطعیت برای زنجیره‌های تأمین

نیوبوری نتیجه گرفت خرده‌فروشان و متخصصان لجستیک دلیلی برای وحشت ندارند؛ آنها باید برنامه‌ریزی سناریو داشته باشند. چه نفت افزایش یابد و چه حمل و نقل کند شود، کسانی که اختلال را پیش‌بینی می‌کنند و زود اقدام می‌کنند، برنده خواهند شد. مثل همیشه، فقط تیتر خبر مهم نیست. تعهد و زمان واکنش شما است که واقعاً می‌تواند تفاوت رقابتی ایجاد کند.

سوال بزرگ این است آیا شما از نظر رقابتی عقب مانده‌اید و در حال غرق شدن هستید، یا از قبل آماده و مهیای موج‌سواری هستید؟

بروس ویندر، تحلیلگر حوزه خرده‌فروشی، در این باره معتقد است که درگیری فعلی در خاورمیانه، در صورت طولانی شدن، می‌تواند باعث تورم قیمت خرده‌فروشی مواد اولیه ، اختلالات عرضه و کمبود شود.

او معتقد است: اگر ایران تنگه هرمز را مسدود کند، عرضه نفت می‌تواند محدود شود که هزینه‌های حمل و نقل را برای خرده‌فروشان افزایش می‌دهد که به نوبه خود باعث تورم قیمت خرده‌فروشی می‌شود.

همچنین، محصولاتی که از آن منطقه تهیه می‌شوند، به دلیل تغییر مسیر کشتی‌ها ممکن است با تأخیر یا کمبود مواجه شوند، حق بیمه حمل و نقل نیز می‌تواند افزایش یابد و بر هزینه‌های تامین مواد اولیه  تأثیر منفی بگذارد.

در نهایت، ممکن است به دلیل ترس از رویدادهای ژئوپلیتیکی و قیمت بنزین در پمپ بنزین‌ها، تمایلات مصرف‌کننده و در نتیجه هزینه‌ها کاهش یابد.

جورج میناکاکیس، بنیانگذار و مدیرعامل گروه خرده‌فروشی اینسپشن، نیز می گوید: زنجیره‌های تأمین آسیب‌پذیرترین دارایی‌های استراتژیکی هستند که صنایع روزانه به آنها متکی هستند. اختلالات، صرف نظر از منبع آنها، موج‌های شوک را به سرمایه‌گذاران و رهبران کسب‌وکار ارسال می‌کنند. وضعیت خاورمیانه نیز از این قاعده مستثنی نیست، اگر به نفت که حدود ۲۰ میلیون بشکه در روز از آن از تنگه هرمز می گذرد، اجازه جریان داده نشود، هزینه هر چیزی را که می‌خریم به طور قابل توجهی افزایش خواهد داد؛ حداقل به طور موقت. اگرچه هزینه حمل و نقل جهانی نفت افزایش می‌یابد، اما به این معنی نیست که ما در حال حاضر به اندازه کافی با تعرفه‌ها مشکل نداریم.

وی گفت: ما می‌توانیم شاهد افزایش قیمت کانتینرهای حمل و نقل باشیم و اگر درگیری گسترش یابد، حمل و نقل دریایی می‌تواند خطرناک شود، گذرگاه دریای سرخ هنوز منطقه‌ای بی‌ثبات است و حدود ۶۰ درصد از کشتی‌ها از آن اجتناب می‌کنند و مسیر طولانی‌تری را انتخاب می‌کنند که هزینه‌های حمل و نقل و تورم قیمت بالای محصولات را افزایش می‌دهد. هر چقدر هم که فکر کنیم می‌توانیم به ساحل نزدیک شویم یا دوباره به کشورهای خودمان برگردیم، این با همه چیز امکان‌پذیر نیست، اما بده‌بستان‌هایی وجود خواهد داشت و همه چیز بسیار بیشتر هزینه خواهد داشت.

از پمپ‌ها گرفته تا قفسه‌ها و قیمت سبدهای خرید، تحت تأثیر همه چیز از خشکسالی گرفته تا درگیری‌ها قرار می‌گیرند و در حالی که در برخی موارد مانند تعرفه‌ها، ماه‌ها طول می‌کشد تا از بین بروند، درگیری‌هایی که خطوط حمل و نقل دریایی و قیمت انرژی را مختل می‌کنند، اثرات موجی عمده‌ای روی تامین مواد اولیه دارند.

این کارشناسان در نهایت اینطور نتیجه گیری می کنند که بهترین وضعیت، آتش‌بس و به دنبال آن صلح مذاکره شده است، هر چیز دیگری فقط زنجیره‌های تأمین مواد اولیه  را آسیب‌پذیر می‌کند.