صنایع تایر دنیا استفاده از ابزار اوراق مشارکت (قرضه) را به عنوان بخشی مهم از سیاست های تامین مالی خود دنبال می کنند؛ ظرفیتی که در ایران سالهاست به دلیل رشد شدید تورم و کاهش ارزش پول و تحریم ها و افت میزان پروژه های توسعه ای راکد مانده و مورد توجه قرار نمی گیرد.
بررسی ها نشان می دهند شرکت های بزرگی مانند گودیر، پیرلی و جی تی تایر به طور فعال اوراق مشارکت (قرضه) را برای تأمین مالی پروژه‌های توسعه، پایداری و کاهش وابستگی به تأمین مالی سنتی منتشر کرده‌اند.
اوراق قرضه در ایران به عنوان اوراق مشارکت معروف هستند و سال ها است این اوراق به دلایل متعدد حتی برای طرح های دولتی نیز منتشر نمی شوند که البته شاید مهمترین دلیل آن توقف کامل طرح های عمرانی در کشور در بیش از یک دهه گذشته باشد. در دهه های هفتاد و هشتاد انتشار این اوراق برای طرح های مهمی مانند سدسازی، آب و فاضلاب، انرژی، نیروگاه، نفت و گاز، پتروشیمی و پالایش باعث شد تا بسیاری از طرح های موفق در کشور تامین مالی شوند.
اما بیش از یک دهه است که دیگر خبری از این طرح ها نیست. البته تورم های بالا در کشور، پررنگ شدن بازارهای دلالی مانند ارز و سکه و خودرو و مسکن در خلال این مدت و افت بسیار شدید ارزش پول ملی همگی باعث شده تا اوراق مشارکت از توان کافی برخوردار نباشد، با این حال هنوز بخش زیادی از منابع مالی کشور در سیستم بانکی قرار دارد که از نرخ بسیار ناچیزی برخوردار است و به عبارتی در مقایسه با تورم سود منفی دارد.
شرکت های بخش خصوصی به طور مشخص در صنعت تایر باید توانایی ارایه سودهای بالاتر از نرخ های بانکی را با تضمین پرداخت سود در دستور کار خود قرار دهند و به این ترتیب سهم خود را از نقدینگی کشور افزایش دهند.
در حال حاضر بالاترین نرخ سود پرداختی بانک ها به صاحبان سپرده ها 21 درصد بیشتر نیست و این در حالی است که نرخ سود تسهیلات نزدیک به 40 درصد می باشد. این بدان معنی است که شرکت های تولیدی می توانند با تضمین سود 30 درصدی و انتشار اوراق مشارکت، انگیزه کافی برای جذب منابع مالی را ایجاد کنند.
از سوی دیگر صنعت تایر در مقایسه با صنایعی مانند نفت، پتروشیمی، نیروگاهی و … نیازمند منابع مالی بالایی نیست و شاید با اتخاذ سیاست های مناسب و ایجاد انگیزه و تضمین واقعی به دارندگان این اوراق، بتوان سهم بالایی از نیاز مالی صنعت را از این روش تامین کرد.
این موضوع می تواند حتی به صورت انتشار اوراق مشارکت ارزی باشد که در صورت عملیاتی شدن، ابزاری برای استفاده از ارز موجود در دست افراد حقیقی است که می تواند در صنعت مورد استفاده قرار بگیرد.
واقعیت آن است که با توجه به تحولات سریع تکنولوژیکی در صنعت تایر و با تاکید بر این موضوع که تولید تایر نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین در ماشین‌آلات، تحقیق و توسعه و مواد اولیه دارد، شرکت های تایرساز دنیا از ظرفیت سرمایه های عمومی برای تامین مالی طرح های خود غافل نیستند و این جدا از عرضه اوراق سهام آنها در بازارهای سرمایه دنیا است و منافاتی با آن ندارد.
البته شرکت های بزرگ دنیا که اوراق قرضه منتشر می کنند این اوراق را با اهداف توسعه محور به خصوص در حوزه محیط زیست و اهداف جهانی آب و هوا تعریف و سرمایه‌گذاران مسئول را جذب می کنند. اوراق قرضه، به ویژه در محیط‌های با نرخ بهره متغیر، جایگزینی برای وام‌های بانکی ارائه می‌دهند که در عین حال در مورد برندهای معتبر با جریان‌های نقدی پایدار برای سرمایه‌گذاران جذاب هستند.
موضوع مهم در این اوراق آن است که انتشار اوراق قرضه یک ابزار تأمین مالی قدرتمند برای شرکت‌های تولیدی است که آنها را قادر می‌سازد بدون رقیق کردن مالکیت، سرمایه خود را افزایش دهند، صندوق را گسترش دهند و جریان نقدی را به طور مؤثرتری مدیریت کنند.
از سوی دیگر اوراق مشارکت (قرضه) به تولیدکنندگان تایر اجازه می‌دهد تا وجوه قابل توجهی را از طیف وسیعی از سرمایه‌گذاران، اغلب با نرخ بهره پایین‌تر از وام‌های بانکی، جمع‌آوری کنند.
این امر به ویژه در صنایعی که پیشرفت و مقیاس فناوری، کلید رقابت‌پذیری هستند، بسیار مهم است.
همانطور که اشاره شد برخلاف انتشار سهام، اوراق مشارکت (قرضه) مالکیت سهامداران را رقیق نمی‌کند و بنیانگذاران و سهامداران کنترل کامل خود بر شرکت را حفظ می‌کنند که این برای شرکت‌های تولیدی خانوادگی یا شرکت‌های سهامی خاص که می‌خواهند بدون از دست دادن قدرت تصمیم‌گیری رشد کنند، ایده‌آل است.
تجربه های جهانی اوراق قرضه در صنعت تایر
در شرکت گودیر تایر و رابر (ایالات متحده آمریکا)، این شرکت یک اوراق مشارکت (قرضه) بدون وثیقه را با نرخ 7٪ با سررسید 15 مارس 2028 منتشر کرده که کل مبلغ آن 150 میلیون دلار و هدف آن تأمین مالی عمومی شرکت‌های زیرمجموعه، از جمله تأمین مالی مجدد بدهی و سرمایه‌گذاری‌های عملیاتی بوده است.
پیرلی در ایتالیا اولین اوراق قرضه مرتبط با پایداری (SLB) را در بخش تایر با رقمی معادل 600 میلیون یورو مرتبط با اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و همسو با استراتژی کربن خالص صفر پیرلی منتشر کرده که یک طرح بسیار موفق، با ثبت سفارش تقریباً شش برابر بیش از حد مجاز محسوب می گردد.
تایر جی تی (سنگاپور) نیز 116 میلیون دلار اوراق قرضه بدون وثیقه پایدار (SUNs) پنج ساله را با هدف تأمین مالی پروژه‌های سبز و اجتماعی، از جمله تولید سازگار با محیط زیست و ابتکارات اجتماعی منتشر کرده که در نوع خود بسیار حائز اهمیت است.