به گزارش «لاستیک پرس» پشت توده‌ای از تایرهای فرسوده تایر، دنیایی از فرصت‌های اقتصادی و فناورانه نهفته است. فرایند پیرولیز، کلید اصلی یک دگرگونی در بازیافت منافع حاصل از زباله های تایرهای مستعمل است؛ یک فناوری گرمایی که با حذف اکسیژن از معادله، تایر را به سوخت‌های مفید تبدیل می‌کند.
پیرولیز نه‌تنها یکی از راه‌حل‌های محیط‌زیستی در مواجهه با انباشت تایرهای ضایعاتی است، بلکه به عنوان یک مدل درآمدی جدید نیز شناخته می‌شود. در این فرایند، بدون نیاز به سوزاندن مستقیم یا آلودگی گسترده، مواد جامد مانند تایر، به ترکیبات نفتی، گاز و کربن سیاه قابل استفاده تبدیل می‌شوند.
چه در مقیاس کارگاهی و چه در سطح صنعتی، پیرولیز در سال‌های اخیر به عنوان یکی از موثرترین تکنولوژی‌های بازیافت در دنیا مورد توجه قرار گرفته است. اینجا دقیقاً جایی‌ست که زباله تبدیل به طلا می‌شود.
پیرولیز چیست و چرا مهم است؟
پیرولیز فرآیندی حرارتی است که طی آن، مواد آلی تحت دمای بالا و در غیاب اکسیژن به اجزای ساده‌تر تجزیه می‌شوند. برخلاف احتراق که با شعله و آلاینده‌های خطرناک همراه است، پیرولیز در سیستم‌های بسته انجام می‌شود و کنترل‌شده است.
در مورد تایرهای کهنه، پیرولیز این امکان را فراهم می‌آورد که از یک ماده غیربازیافتی، چندین محصول قابل فروش به‌دست آید؛ از سوخت مایع گرفته تا گازهای صنعتی و پودر کربن. این یعنی نه‌تنها از آلودگی جلوگیری شده، بلکه از پسماند یک ارزش اقتصادی نیز تولید شده است.
با توجه به رشد سریع شهرنشینی، افزایش تولید خودرو و مصرف تایر، نیاز به بازیافت اصولی روز‌به‌روز بیشتر احساس می‌شود. پیرولیز، پاسخی علمی و اقتصادی به این نیاز است.
فرآیند گام‌به‌گام بازیافت تایر
در گام نخست، تایر‌ها خُرد شده و به تکه‌های کوچک‌تر تبدیل می‌شوند تا فرآیند گرمایش مؤثرتر انجام شود. سپس این تکه‌ها وارد راکتور حرارتی می‌شوند. در این راکتور، دما به حدی بالا می‌رود که مولکول‌های تایر شکسته می‌شوند، ولی چون اکسیژن وجود ندارد، ماده نمی‌سوزد بلکه تجزیه می‌شود.
در نتیجه‌ی این واکنش، ترکیبات نفتی مایع، گازهای قابل اشتعال و کربن جامد آزاد می‌شوند. سوخت مایع به مخازن ذخیره منتقل شده و گازها نیز برای استفاده مجدد در خود سیستم بازیافت می‌شوند. کربن باقی‌مانده نیز به عنوان ماده خام در صنایع دیگر مثل رنگ‌سازی و تولید تایر جدید مصرف دارد.
مزایای پیرولیز در مقایسه با روش‌های سنتی عبارتند از:
بدون آلایندگی شدید: برخلاف سوزاندن یا دفن، این روش به انتشار گسترده گازهای گلخانه‌ای منجر نمی‌شود.
بازیافت چندمنظوره: به‌جای نابودی، چندین محصول مفید از ضایعات استخراج می‌شود.
بهینه‌سازی انرژی: گازهای تولیدشده در خود فرایند مجدداً مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مقیاس‌پذیر بودن: هم در کارگاه‌های کوچک و هم در کارخانه‌های بزرگ قابل راه‌اندازی است.
این مزایا باعث شده‌اند که این فرایند در بسیاری از کشورهای پیشرفته به عنوان گزینه اصلی برای بازیافت تایر در نظر گرفته شود.
سودآوری در تولید سوخت
در کنار مزایای فنی و زیست‌محیطی، سودآوری نیز از جمله دلایلی است که باعث شده سرمایه‌گذاران به حوزه پیرولیز علاقه‌مند شوند. مواد اولیه این صنعت (تایر کهنه) بسیار ارزان یا حتی رایگان هستند، اما محصول نهایی آن سوختی قابل استفاده در صنعت است.
این سوخت‌ها در بازار با تقاضای زیادی روبه‌رو هستند و به دلیل قیمت مناسب، جایگزین سوخت‌های فسیلی گران‌قیمت می‌شوند. همچنین، دوده کربن و گازهای صنعتی نیز خریداران مخصوص به خود را دارند.
در شرایط فعلی بازار انرژی، کسب‌وکاری که بتواند از ضایعات ارزش خلق کند، مزیت رقابتی بالایی دارد — و پیرولیز دقیقاً چنین قابلیتی دارد.
تجهیزات تخصصی خط؛ تکنولوژی در خدمت بازیافت
یکی از عوامل اصلی موفقیت در اجرای پروژه‌های پیرولیز، استفاده از تجهیزات استاندارد و به‌روز است که مجموعه‌ای از تجهیزات صنعتی طراحی‌شده با فناوری نوین را ارائه دهد که قابلیت تجزیه حجم بالای ضایعات را دارند.
راکتورهای حرارتی، سیستم‌های تقطیر، واحدهای خنک‌سازی و فیلترهای صنعتی با دقت و کارایی بالا، امکان بهره‌برداری بهینه از مواد اولیه را فراهم می‌کنند. طراحی مهندسی این دستگاه‌ها به‌گونه‌ای‌ست که هم عملکرد پایدار داشته باشند و هم بهره‌وری انرژی بالایی ارائه دهند.
آینده انرژی و نقش پیرولیز در آن
با کاهش منابع سوخت فسیلی و افزایش نگرانی‌های زیست‌محیطی، نیاز به انرژی‌های جایگزین به شکل جدی‌تری مطرح شده است. در این میان، این فناوری بازیافت جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده — نه فقط برای بازیافت تایر، بلکه به عنوان منبع تأمین سوخت‌های جایگزین در آینده نزدیک.
کاربردهای چندگانه، مصرف کم انرژی و بازده بالا، این فناوری را در رده فناوری‌های سبز قرار داده است. در صورتی که این مسیر با برنامه‌ریزی و دانش اجرا شود، می‌تواند نه‌تنها درآمدزایی داشته باشد، بلکه نقش مؤثری در حفظ محیط‌زیست ایفا کند.
