در گزارش پیشین لاستیک پرس با عنوان «یک پیشنهاد جایگزین برای همکاری با چین در صنعت تایر» به بررسی امکان تخصیص ارز واردات تایر به تامین تکنولوژی، ماشین آلات و مواد اولیه برای توسعه صنعت تایر پرداختیم. در این گزارش به بررسی چالش‌ها و موانع توسعه همکاری هایی از این دست می پردازیم.
الف) رقابت با محصولات خارجی در صنعت تایر
صنعت تایر ایران، در رقابت با محصولات چینی به دلیل قیمت مناسب آنها دارای یک چالش است. چین با تولید انبوه و قیمت‌های پایین می‌تواند تهدیدی برای برندهای داخلی باشد. اما ایا این عدم رقابت ناشی از کیفیت هم هست؟ پاسخ منفی است. تایرهای تولید داخل به دلیل کیفیت بسیار مناسب از مزیت کیفی و رقابتی بالاتری در مقایسه با بسیاری از برندهای چینی برخوردار است.
با این حال سیاست های دولت ها در سال های اخیر باعث این توهم شده که ایران بازار مناسبی برای تایرهای چینی است و این مساله ممکن است سیاست های محدودکننده ای را در حوزه صادرات تکنولوژی و … ایجاد کند و وابستگی بازار ایران به محصولات چینی را تضمین کند. با این حال دولت می تواند این تضمین را بدهد که کشور می تواند به جای محصول نهایی، بازار تامین مواد اولیه و ماشین آلات و تکنولوژی های پیشرفته این صنعت باشد.
ب) تحریم‌ها و محدودیت‌ها
تحریم‌های اقتصادی جدید بعد از فعال سازی مکانیزم ماشه می‌تواند همکاری بین چین و ایران را با چالش‌هایی جدید مواجه کند. در صورتی که تحریم‌ها ادامه یابد، شرکت‌های چینی ممکن است از ورود به بازار ایران بطور کامل خودداری کنند. در سال های اخیر نیز تحریم‌های اقتصادی غرب علیه ایران تأثیرات قابل‌توجهی بر همکاری‌های تجاری ایران با چین، به‌ویژه در حوزه تکنولوژیک صنعت تایر، داشته‌اند.
با وجود روابط راهبردی میان دو کشور، این تحریم‌ها موانعی جدی در مسیر تعاملات صنعتی ایجاد کرده‌اند، اما همکاری های تجاری در بازار تایر نشان می دهد چین اگر بخواهد می تواند به راحتی تحریم ها را دور بزند.
با این حال با تداوم تحریم ها و تشدید آنها، احتمالا تحریم‌های بانکی باعث خواهند شد نقل‌وانتقالات مالی بین ایران و چین با دشواری بیشتری انجام شود. شرکت‌های چینی برای جلوگیری از مواجهه با تحریم‌های ثانویه آمریکا، از همکاری مستقیم با ایران خودداری می‌کنند و یا از واسطه‌ها استفاده می‌کنند که هزینه‌ها را افزایش می‌دهد.
در این میان در حوزه تامین مواد اولیه برای تولید تایر مانند کائوچوی طبیعی و مصنوعی، تأخیرها و هزینه‌های بالایی در انتظار این صنعت است. تجهیزات پیشرفته تولید تایر که عمدتاً از چین تأمین می‌شدند، به دلیل تحریم‌های فناوری و حمل‌ونقل، کمتر در دسترس خواهند بود. در عین حال تحریم‌ها علیه شرکت‌های کشتیرانی و بیمه‌گر باعث می شوند که حمل‌ونقل کالا از چین به ایران با ریسک بالا و هزینه‌های بیشتری انجام شود. برخی خطوط کشتیرانی بین‌المللی از همکاری با ایران خودداری می‌کنند که باعث کاهش گزینه‌های لجستیکی شده است.
متاسفانه پروژه‌های مشترک برای احداث کارخانه‌های تولید تایر یا توسعه فناوری‌های نوین، به دلیل عدم اطمینان از بازگشت سرمایه و خطرات تحریمی، متوقف یا محدودتر خواهند شد. شرکت‌های چینی در سرمایه‌گذاری بلندمدت در ایران محتاط‌تر شده‌اند و این امر در صنایع حساسی مانند پتروشیمی و تایر تشدید خواهد شد. با محدود شدن دسترسی به فناوری‌های نوین و مواد اولیه باکیفیت، کیفیت تایر تولید داخل نیز کاهش خواهد یافت؛ به ویژه در مورد مواد اولیه ای که تاکنون از این کشور تامین شده است.
واقعیت آن است که ایجاد کارخانه‌های مشترک بین شرکت‌های چینی و ایرانی می‌تواند به بهبود زیرساخت‌ها و انتقال دانش فنی کمک کند. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه به منظور طراحی تایرهای با کیفیت بالاتر و سازگار با محیط‌زیست می‌تواند رونق بخش صنعت تایر ایران را به همراه داشته باشد که در نتیجه همکاری های بیشتر با شرکت های تایرساز چینی در دسترس است.
باید گفت صنعت تایر ایران با توجه به پتانسیل‌های بالقوه و نیاز به توسعه، نیازمند همکاری‌های مؤثر با کشورهای تولیدکننده بزرگ مانند چین است. اگر ایران بتواند از تجربیات و فناوری‌های چین بهره‌برداری کند و چالش‌های موجود را مدیریت نماید، می‌تواند به صنعتی پایدار و رقابتی در عرصه جهانی تبدیل شود. آینده‌نگری و برنامه‌ریزی دقیق در این زمینه می‌تواند راهی به سوی موفقیت‌های بیشتر فراهم کند.
بیشتر بخوانید:
تحریم ها و زمینه سازی توسعه صنعت ماشین آلات تایر