صنعت ساخت تجهیزات و قطعات مورد نیاز صنایع مختلف به خصوص در شرایطی که کشور ما در آن قرار دارد، هم از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار است و هم مشکلات و موانع متعددی را در مسیر خود دارد. این صنعت در دنیای امروز فراتر از یک بخش تولیدی ساده است و ستون فقرات توسعه صنعتی، فناوری‌های نوین و حتی امنیت اقتصادی کشورها محسوب می‌شود.
پشتیبانی از صنایع مادر مانند خودروسازی، هوافضا، نفت و گاز، نیروگاه‌ها و کشاورزی بدون قطعات دقیق و تجهیزات تخصصی ممکن نیست و این صنعت نقش تأمین‌کننده و محرک برای همه صنایع را دارد.
در این بین تولید داخلی قطعات حساس، وابستگی به واردات را کاهش می‌دهد و امنیت اقتصادی و صنعتی کشور را به خصوص در شرایط تحریمی تقویت میکند.
در این ارتباط با مهندس حبیب آذریفر، تولید کننده تجهیزات و مدیرعامل شرکت هنرگستر گفتگو کرده ایم که در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید.
آقای مهندس، با تشکر از زمانی که در اختیار ما قرار دادید، لطفا درباره سوابق خود در صنعت تایر بفرمایید تا به تدریج وارد حوزه های کنونی فعالیت شما بشویم.
من هم از شما و دوستان عزیز و مخاطبان این گفتگو تشکر می کنم. بعد از اتمام مقطع کارشناسی دانشگاه و خدمت سربازی برای شروع به کار به شهر خودم اردبیل مراجعه کردم و در آن مقطع در اردبیل دو مورد شرکت بزرگ در حال احداث بود که من همکاری با شرکت آرتاویل تایر را انتخاب کردم.
در بدو مراجعه برای استخدام با توجه به سوابق کاری من، تکمیل یک دستگاه بایاس کاتر میتسوبیشی که می بایست از سایز کوچک به سایز بزرگ برای برش لایه تایر های رادیال با طول و زاویه بیشتر انجام می شد و توسط کارشناسان آرتاویل شروع شده بود، به من پیشنهاد شد و من هم با مطالعه یکسری اطلاعات و نقشه هایی که در اختیارم گذاشتند، ساخت و تکمیل دستگاه مزبور را قبول کردم.
برای ساخت تجهیزات و قطعات دستگاه نیاز به برخی ماشین های سنگین تراش و از جمله فرز دروازه ای و … بود که برای انجام این کار به شهر تبریز مراجعه کردم و با صنعت عمیق و ریشه دار این شهر بیشتر آشنا شدم و این آشنایی و علاقه خودم برای این کار ماشین سازی باعث شد علاوه بر ساخت قطعات فوق و تکمیل دستگاه و تحویل به کارخانه آرتاویل تایر، شرایط را برای ادامه کار در زمینه قطعه سازی مناسب دیده و به تبریز برگشتم .
در این شهر با همکاری یکی از هم دانشگاهی های خودم که تا الان هم باهم کار می کنیم، با تاسیس شرکت مهندسی هنرگستر و با خرید یک سری دستگاه های تراش و فرز و غیره کار خود را اغاز و در ادامه با اعتماد یکسری از مدیران وقت کارخانه های تایرسازی از جمله آرتاویل تایر و کویر تایر کارم را در این صنعت شروع کردم و تا به امروز که در خدمت شما هستم ادامه دارد.
مهمترین دستاوردهای شما در این مدت در حوزه تولید قطعات و تجهیزات چه بوده ؟
هنرگستر در این مدت، با تکیه بر توانمندیهای داخلی و با استفاده از نیروهای متخصص و جوان خود توانسته است با طراحی و ساخت انواع دستگاه ها و بخصوص دستگاه های تایر سازی، وابستگی کشور به شرکت های خارجی را به حداقل رسانده و با ایجاد اشتغال مداوم به جوانان کشور، سهمی مهم در پیشرفت کشور داشته باشد.
مهمترین پروژه های انجام گرفته در هنرگستر:
1- مهندسی معکوس و ساخت 3 دستگاه باند سازی به همراه درام های مربوطه برای شرکت گلدستون
2-بازطراحی و ساخت 35 دستگاه تایر سازی مرحله دو رادیال به همراه درام های مربوطه (مشابه دستگاه های میتسوبیشی) برای شرکت گلدستون، ایران تایر، کویر تایر، یزد تایر، دنا و بارز
3- مهندسی معکوس و ساخت 4 دستگاه تایرسازی مرحله یک با تکنولوژی درام مثبت به همراه درام های مربوطه برای کویر تایر و دنا
4- ساخت دستگاه تایرسازی کشاورزی 38-30 به همراه درام های 30 و 34 برای گلدستون
5- طراحی و ساخت 6 دستگاه تایرسازی مرحله یک با درام های مربوطه ( مشابه وی ام آی هلند) برای یزد تایر
6- طراحی و ساخت20 دستگاه تایرسازی مرحله یک با تکنولوژی درام منفی به همراه درامهای مربوطه برای ایران تایر ، کویر تایر ، یزد تایر ، آرتاویل تایر و دنا
7- طراحی و ساخت 2 دستگاه تایرسازی مرحله یک وانتی رادیال سه لایه به همراه درامهای مربوطه برای ایران تایر
8- طراحی و ساخت 2 دستگاه تایرسازی مرحله دو وانتی رادیال به همراه درامهای مربوطه برای ایران تایر
9- ساخت انواع درامهای یونی استیج بلادری و فینگری در سایزهای مختلف برای ایران تایر ، کویر تایر ، یزد تایر و آرتاویل تایر
10- ساخت 1 دستگاه استیل لاستیک برای ایران تایر
11- طراحی و ساخت 16 دستگاه تایرسازی موتوری تیوبلس برای شرکت ایران یاسا
12- طراحی و ساخت 12 دستگاه تایرسازی دوچرخه ای( با قابلیت تکنولوژی اسکین وال) برای شرکت ایران یاسا
13- طراحی و ساخت دستگاه کشاورزی 34-28 برای ایران تایر
14- آپگرید دستگاه های تایرسازی مرحله دو از کپ پلای به کپ استریپ و ترد رولی به جای ترد پریکات در تمامی تایرسازی های کشور
15-در حال حاضر نیز در حال طراحی دو دستگاه تایر سازی یونی استیج فینگری برای ایران تایر هستیم.
آیا با هیچ شرکت خارجی برای تکنولوژی ساخت ماشین آلات همکاری دارید؟
در زمان شروع کارخانه بارز کردستان با پیشنهاد مدیر عامل وقت آقای مهندس احمدی و همکارانشان جلساتی با شرکت کره ای SAEHWA ، با هماهنگی آقای عبدی برای همکاری و ساخت ماشین آلات تایر برگزار شد ولی با توجه به تحریم ها و عدم امکان انتقال ارز موفق به همکاری نشدیم و در ادامه با تکیه بر دانش فنی و تحقیقات و مطالعات خودمان، از آن زمان پیشرفت خوبی در طراحی و کیفیت ساخت انواع ماشین آلات و درام ها داشته ایم.
آیا برنامه ای برای صادرات قطعات و تجهیزات تولیدی هم دارید؟
هنرگستر تا به امروز به خاطر نیاز کارخانجات تایرسازی داخلی، همه تولیدات خود را معطوف به بازار داخلی کرده بود، ولی الان برای شروع، در حال بازاریابی در کشورهای همسایه برای صادرات دستگاههای خود هستیم.
جناب مهندس آذریفر، آیا در زمینه ساخت استیل لاستیک هم برنامه ای دارید؟
بله با توجه به سابقه ساخت و راه‌اندازی دو دستگاه استیل لاستیک برای شرکت ایران تایر آمادگی تولید برای کارخانه های دیگر را داریم
نقاط قوت و ضعف کشور را بطور کلی در زمینه ی ماشین آلات و تجهیزات لاستیک بفرمایید.
ایران از سال های گذشته به دلیل تحریم های بین المللی با محدودیت های فراوانی در واردات تجهیزات و فناوری های پیشرفته مواجه بوده است. یکی از بخش هایی که این تحریم ها تاثیر چشمگیری بر آن گذاشته، صنعت تایر و ماشین آلات تایر در این صنعت است. با وجود محدودیت ها و ممنوعیت های وارداتی، تولیدکنندگان داخلی ماشین آلات تایر ناچار به یافتن راهکارهای جایگزین و توسعه فناوری های بومی در بخشی از این حوزه شده اند. این تحریم ها در واقع به یک محرک قوی برای رشد و تقویت توانمندی های داخلی تبدیل شدند تا وابستگی به واردات کاهش یابد.
در ابتدا، بسیاری از شرکت های تولیدکننده ماشین آلات تایر با چالش هایی مانند کمبود قطعات، مشکلات تأمین مواد اولیه و دانش فنی مواجه بودند، اما به مرور زمان، با سرمایه گذاری در پژوهش و توسعه، جذب نیروهای متخصص و همکاری با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، توانستند دانش فنی لازم برای ساخت تعدادی از دستگاه های مرتبط با صنعت تایر را کسب کنند.
امروز، بسیاری از این دستگاه ها با کیفیتی قابل رقابت با نمونه های وارداتی در کشور تولید می شوند و علاوه بر تأمین نیاز بازار داخلی، زمینه صادرات به کشورهای همسایه را نیز فراهم آورده اند. این موفقیت نشان می دهد که در مواجهه با فشارهای خارجی، خودکفایی و توسعه فناوری بومی می تواند به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی برای حفظ و ارتقاء ظرفیت های صنعتی عمل کند.
آیا در حوزه تولید تجهیزات خود به سمت استفاده از هوش مصنوعی در ماشین آلات خود رفته اید؟
یکی از مهمترین جلوه‌های تکنولوژی نوین در صنعت ساخت تایر، استفاده از هوش مصنوعی و اتوماسیون در ماشین آلات است. شرکت‌ها می توانند با بهره‌گیری از ابزارهای هوشمند و ربات‌های صنعتی، راندمان خطوط تولید را به طرز چشمگیری افزایش داده و همچنین دستگاههای خودکار و ربات‌ها می‌توانند فرایند ساخت تایر را با دقت بالایی انجام دهند که این کار، ضایعات را کاهش داده و باعث صرفه‌جویی در هزینه تمام شده و مصرف انرژی می‌شود.
شرکت ما نیز تصمیم دارد تا با استفاده از این تکنولوژِی در دستگاه های خود کیفیت و دقت آنها را افزایش دهد تا بتواند با شرکت های خارجی رقابت کنند .
در مورد درام ساخت تجهیزات تایرسازی نظر خودتان را بفرمایید؟
ماشین های تایرسازی مرحله اول دارای دو تکنولوژی کلی مختلف می باشند؛ درام مثبت و درام منفی. در ماشین های با درام مثبت، قطر درام تایرسازی از قطر بید بزرگتر است. در این ماشین ها، ابتدا اینرلاینر و سپس لایه به روی درام کشیده می شود و سپس بیدها از دو طرف در کنار درام قرار می گیرند و پس از ترن آپ لایه، ساید وال ها روی کارکاس قرار می گیرد و مرحله اول تایرسازی به پایان می رسد.
در ماشین های با درام منفی، قطر درام کمتر از قطر بید است و پس از قرارگیری اینرلاینر و لایه به روی درام در حالت قطر منفی، درام اکسپند می کند و سپس بیدها از دو طرف به روی درام می آیند و بعد از یک شیپ اولیه، عملیات ترن آپ لایه انجام می شود. در انتها نیز به مانند قبل سایدوالها روی درام می آیند و کارکاس ساخته می شود.
در تکنولوژی درام منفی از آنجایی که اینرلاینر و لایه در حالت قطر منفی روی درام سوار می شوند داری طول کمتری نسبت به حالت درام مثبت هستند و در نتیجه وزن کمتری دارند. لذا تایرهایی که با درام منفی ساخته می شوند وزن کمتری خواهند داشت و در مصرف مواد تا حدود 200 گرم صرفه جویی می شود. همچنین به خاطر وجود سیستم هایی مانند بید فیکس و بید سنترینگ، دقت قرارگیری بید در موقعیت خود در این روش خیلی بهتر از درام مثبت می باشد .
نسبت به ماشین های ساخت دو مرحله ای ، تا چه حد اعتقاد به ماشین های تک مرحله ای دارید ؟
هر دو روش مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب بین آنها به عواملی مانند نوع تایر، حجم تولید، دقت مورد نیاز و زیرساخت کارخانه بستگی دارد.
تایرسازی دو مرحله‌ای روشی سنتی‌تر و پراستفاده‌تر در تولید تایرهای رادیال است که مناسب برای تولید انواع تایر با طراحی‌های متنوع ، قابلیت تولید تایرهای پیچیده و چند لایه( ترن آپ و ترن دان)(مثل تایرهای با سایزهای بزرگ)، تعمیر و نگه داری آسان و هزینه سرمایه گذاری اولیه کمتر تا 50 درصد ، میباشد. ولی معایبی همچون زمان تولید طولانی‌تر، نیاز به دو دستگاه و سیستم انتقال بین آنها، نیاز به فضای بیشتر جهت نصب ماشین ، نفربری بالاتر را دارد .
تایرسازی تک‌مرحله‌ای، با دارا بودن مزایایی همچون سرعت تولید بالا، کاهش فضای مورد نیاز، کاهش هزینه‌های نیروی انسانی، مناسب برای تولید انبوه تایرهای سواری و پایین بودن انرژی مصرفی، معایبی مانند انعطاف‌پذیری کمتر در تغییر طراحی، نیاز به دقت بالای سیستم‌های کنترلی، چالش در تولید تایرهای بزرگ یا پیچیده و هزینه تعمیر و نگهداری بالا را دارد.
در پایان اگر نکته یا مطلبی که خودتان دوست دارید بفرمایید.
یک موضوع را به عنوان حسن ختام این مصاحبه عرض می کنم این که کار ماشین سازی و تولید تجهیزات، کاری بسیار سخت و طاقت فرسا و زمان بر است و در کنار آن بحث تحریم ها و تورم موجود در کشور باعث شده که این کار را علاوه بر سخت بودن، از نظر اقتصادی و سود دهی هم قابل مقایسه با کارهای مشابه دیگر نباشد.
باید اشاره کنم شاید در این راستا عشق به کار این شرکت های ماشین سازی و تجهیزات تولید است که آنها را پایدار نگه داشته است، لذا از شرکت های تولید تایر انتظار می رود که این شرکت ها را که بخشی از خانواده کارخانه های تایر سازی هستند، همیشه در کنار خود ببینند نه در مقابل خود.
همچنین در کشور ما به خاطر محدود بودن بازار فروش، شرکت ها با مشکلات متعددی روبرو هستند که یکی از راه های برون رفت از این مشکلات، صادرات است. صادرات تجهیزات و قطعات می‌تواند گره‌گشای خیلی از مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان باشد. بنابراین اگر دست اندرکاران ذیربط، در این خصوص تسهیلاتی در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهند، این مجموعه‌ها می‌توانند بسیاری از مشکلات را حل و فصل کنند.
آقای مهندس لطفا نظرتان را در مورد کمبود انرژی (نا ترازی) در کشور به خصوص در حوزه صنایع بفرمایید؟
ناترازی انرژی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اقتصادی ایران، تاثیرات عمیق و گسترده‌ای بر اقتصاد، صنایع، محیط‌زیست و بازار سرمایه گذاشته است. این ناترازی که به معنای عدم تعادل میان عرضه و تقاضای انرژی است، نه‌تنها بهره‌‌وری صنایع بزرگ کشور را تحت‌تاثیر قرار داده، بلکه ثبات اقتصادی را نیز تهدید کرده است. بررسی ابعاد این بحران و پیش‌بینی پیامدهای آن در سال‌های آینده، اهمیت اقدامات فوری و استراتژیک برای مهار این مشکل را برجسته‌تر میکند.