به گزارش «لاستیک پرس» دیگر نمی‌توان توسعه صنعت را بدون تأمین پایدار منابع حیاتی چون آب و برق و گاز متصور شد. امروزه بحران تامین این سه منبع در ایران به چالشی جدی برای صنایع تبدیل شده و آینده آنها را تحت تاثیر قرار داده است. این مقاله به بررسی وضعیت فعلی تامین آب، برق و گاز در ایران می‌پردازد و پیامدهای آن را بر آینده صنایع تجزیه و تحلیل می‌کند. همچنین، راهکارهایی برای عبور از چالش‌های موجود ارائه می‌دهد.
صنعت ستون فقرات اقتصاد هر کشور است و بقای آن وابسته به زیرساخت‌های حیاتی مانند آب و برق و گاز می‌باشد. ایران با جمعیتی رو به رشد، اقتصاد متکی بر صنعت، و منابع طبیعی خاص، در تأمین پایدار این زیرساخت‌ها با چالش‌هایی روبه‌روست. کمبود و بحران دسترسی به آب، عدم توازن تولید و مصرف برق و محدودیت‌های گاز، نگرانی‌های جدی برای آینده صنایع کشور ایجاد کرده‌اند.
تحلیل وضعیت فعلی منابع آب، برق و گاز
آب
ایران جزو مناطق نیمه‌خشک جهان به شمار می‌رود و طی دهه‌های اخیر، کاهش بارندگی، افزایش دمای هوا، برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی و مدیریت نامطلوب باعث کاهش ذخایر آبی شده است. صنایع پرآب‌بر مانند فولاد، پتروشیمی و نیروگاهی بیش از یک‌سوم نیاز آبی خود را از منابع آب آشامیدنی یا کشاورزی تأمین می‌کنند؛ امری که پایدارنبودن آینده صنایع وابسته به آب را نشان می‌دهد.
برق
شبکه برق کشور با وجود ظرفیت نصب‌شده نسبتاً مناسب (بیش از ۸۰ هزار مگاوات در سال ۱۴۰۲)، در پیک تابستان با قطع برق و کمبود انرژی روبه‌روست. عمده تولید برق ایران به نیروگاه‌های حرارتی متکی است که خود وابسته به آب و گاز هستند. عدم توسعه منابع تجدیدپذیر و فرسودگی تجهیزات چالش‌های تامین برق برای صنایع را تشدید می‌کند.
گاز
با وجود دارا بودن دومین ذخایر گاز جهان، ایران به دلیل رشد مصرف داخلی و گسترش صنایع، با محدودیت‌هایی برای تامین پایدار گاز صنایع مواجه است. در زمستانها گاهی گاز برخی واحدهای صنعتی قطع شده یا با محدودیت روبه‌رو می‌شود. سرعت پایین توسعه زیرساخت‌ها و پروژه‌های جمع‌آوری گازهای مشعل هم بر بحران دامن زده است.
پیامدهای وضعیت فعلی بر آینده صنایع
کاهش ظرفیت تولید: بسیاری از صنایع بزرگ در فصل‌های اوج مصرف، به‌خاطر قطع یا محدودیت مصرف آب، برق یا گاز، ناچار به کاهش تولید یا تعطیلی خطوط می‌شوند.
کاهش رقابت‌پذیری: افزایش هزینه تولید ناشی از ناپایداری انرژی و آب، قیمت تمام‌شده محصولات صنعتی ایران را بالاتر می‌برد و قدرت رقابت را در بازارهای جهانی کاهش می‌دهد.
فرار سرمایه: نبود اطمینان از تامین زیرساخت و اختلال مکرر، انگیزه سرمایه‌گذاری جدید را کاهش داده و منجر به مهاجرت صنایع به کشورهای همسایه می‌شود.
رکود و بیکاری: تعطیلی مقطعی یا دائمی کارخانجات منجر به کاهش تولید، رکود اقتصادی، اخراج کارگران و افزایش بیکاری خواهد شد.
آینده صنایع با تداوم روند فعلی
درصورت ادامه روند فعلی، پیش‌بینی می‌شود:
– تا ۱۰ سال آینده بسیاری از صنایع آب‌بر (مانند فولادسازی سنتی) به‌ناچار تعطیل یا مجبور به کوچ به مناطق جنوب کشور یا حتی خارج از مرزها شوند.
– صنایع انرژی‌بر، با مشکل افزایش هزینه سوخت و برق دست و پنجه نرم خواهند کرد و مزیت نسبی سوخت ارزان نیز آهسته از بین می‌رود.
– توسعه صنایع دانش‌بنیان و صادرات محور، بدون تضمین تامین پایدار انرژی و آب ممکن نخواهد بود.
– امنیت شغلی نیروی کار صنعتی به‌شدت تضعیف می‌شود.