نقش حیاتی بازنشستگان در انتقال دانش سازمانی

به گزارش «لاستیک پرس» حفظ و نگهداری بازنشستگان در صنعت تایر یک موضوع مهم و حیاتی است که به عنوان یک استراتژی منابع انسانی برای سازمان‌ها در نظر گرفته می‌شود. این موضوع به خصوص در ایران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، چراکه افرادی که در این صنعت به عنوان بنیانگذاران صنعت شناخته می شوند، در حال حاضر پیشکسوتان صنعت، استادان و مشاوران نسل های دوم و سوم این صنعت هستند که با سابقه کاری طولانی و تجربه قابل قدردانی در صنعت همچنان حضور دارند و حفظ و نگهداری آن‌ها برای صنعت یکی از واجب ترین مسایل است که می‌تواند بهترین فرصت برای بهره‌وری و استفاده از دانش و تجربه آن‌ها باشد. 
48 درصد از شرکت کنندگان یک نظرسنجی که با حضور بازنشستگان صنایع مختلف تهیه شده، اعلام کرده اند که دلیل علاقه آنها برای بازگشت به کار در دوره بازنشستگی نیاز مالی است، اما 45 درصد اعلام کرده اند که علاقمند به اشتراک گذاری تجربیات کاری خود هستند. سازمان ملل متحد در 2013 اعلام کرده است تغییرات جمعیتی منجر به پیر شدن جمعیت انسانی در بیشتر نقاط جهان شده است و در این مسیر دو روند همزمان یعنی افزایش چشمگیر امید به زندگی و کاهش چشمگیر نرخ باروری روی این موضوع اثر مستقیم بر جای گذاشته است. در نتیجه، انتظار می‌رود سهم نسبی افراد بالای ۵۹ سال از ۹.۲ درصد در سال ۱۹۹۰ به ۲۱.۱ درصد در سال ۲۰۵۰ افزایش یابد. علاوه بر این، پیش‌بینی می‌شود که این گروه سنی ظرف یک دهه از گروه‌های سنی جوان‌تر پیشی بگیرد.
محققان استدلال کرده‌اند که حفظ دانش از کارگران مسن‌تر و در حال بازنشستگی به عنصر کلیدی تضمین موفقیت مداوم سازمانی تبدیل می‌شود. این امر مبتنی بر این درک است که در دسترس بودن دانش، یکی از مهمترین عوامل موفقیت سازمان‌ها برای دستیابی به مزایای رقابتی در اقتصادهای دانش‌محور امروزی است. علاوه بر این،  تیم‌هایی با سطوح و انواع مختلف تجربیات می‌توانند یادگیری سازمانی را از طریق ترکیب‌های بدیع دانش خود تسهیل کنند، این در حالی است که از دست دادن دانش به دلیل موج عظیم بازنشستگی اعضای قدیمی تر محتمل‌تر شده، لذا استخراج دانش از یک فرد، برای در دسترس قرار دادن آن برای دیگران در سازمان از اهمیت بسیاری برخوردار است که البته یک فرآیند خودکار نیست. انتقال دانش به عنوان امری دشوار توصیف شده ، زیرا متغیرهای متعددی مانند ویژگی‌های دانش، ویژگی‌های فردی، ویژگی‌های رابطه ای درون سازمان و زمینه های مورد نیاز انتقال دانش می‌توانند بر موفقیت آن تأثیر بگذارند. باید گفت انتقال دانش بین نسلی یک مسئله بقا است تا از فراموشی شرکتی جلوگیری شود.
برای این منظور شرکت ها و سازمان ها باید استراتژی ها و برنامه های متعددی را در پیش بگیرند. ایجاد برنامه‌ها و فرصت‌ها برای بازنشستگان برای تداوم فعالیت در سازمان، در قالب مشاوران، مربیان یا اعضای تیم‌های پروژه خاص، به آن‌ها اجازه می‌دهد تا تجربیات و دانش خود را با سایر کارکنان به اشتراک بگذارند. این در حالی است که ایجاد شبکه‌های ارتباطی بین بازنشستگان و کارکنان فعلی به منظور انتقال دانش و تجربه و ارائه برنامه‌های آموزشی و توسعه فردی برای بازنشستگان جهت حفظ و به‌روزرسانی مهارت‌ها و دانش آن‌ها نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.
علاوه بر این تشویق و پاداش‌دهی به بازنشستگان برای مشارکت فعال و مفید در فعالیت‌های سازمان به اضافه ارائه فرصت‌های کاری انعطاف‌پذیر به بازنشستگان برای مشارکت در پروژه‌های نو، با هدف جلب و نگهداری استعدادهای با تجربه را نیز باید به موارد فوق اضافه کرد. با اجرای این روش‌ها، سازمان‌های صنعت تایر می‌توانند از تجربه و دانش قدیمی و بازنشستگان به عنوان منبع ارزشمندی برای پیشرفت و توسعه خود بهره مند شوند و در عین حال، افراد بازنشسته نیز از فرصت‌های موجود برای بهره‌وری و اعتبارپذیری مجدد در صنعت تایر بهره‌مند شوند.
در این بین استفاده از توان کارشناسی بازنشستگان در آموزش نیروی انسانی یک راهکار موثر در ارتقای سطح دانش و توانمندی کارکنان جوان و جویای کار است. بازنشستگان، افرادی هستند که تجربه و دانش گرانبهایی را در طول سال‌های کاری خود به دست آورده‌اند. از این رو، می‌توانند به عنوان منابع ارزشمند و معلمان برای آموزش نیروی انسانی جوان و جویای کار محسوب شوند.
برای استفاده از توان کارشناسی بازنشستگان در آموزش نیروی انسانی، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
1- تدوین برنامه‌های آموزشی: برنامه‌های آموزشی برای برگزاری دوره‌های آموزشی توسط بازنشستگان در زمینه‌هایی که تخصص آن‌ها استفاده کرده‌اند، طراحی و اجرا شود.
2- ایجاد فرصت‌ها برای همکاری: فرصت‌های همکاری با بازنشستگان برای آموزش و انتقال دانش و تجربه آن‌ها به کارکنان جدید و جویای کار فراهم شود.
3- ارزیابی و بازخورد: ارزیابی عملکرد بازنشستگان به‌عنوان مربیان و معلمان و ارائه بازخورد سازنده برای بهبود کیفیت آموزش‌ها انجام شود.
4- ایجاد انگیزه و تشویق: تشویق کارکنان به شرکت در دوره‌های آموزشی توسط بازنشستگان و اعطای پاداش‌های مرتبط با این شرکت، به منظور افزایش مشارکت و علاقه کارکنان در آموزش‌ها.
استفاده از توان کارشناسی بازنشستگان در آموزش نیروی انسانی نه‌تنها به افزایش سطح دانش و توانمندی‌های کارکنان جوان کمک می‌کند، بلکه به حفظ و انتقال دانش و تجربه نهایی بازنشستگان نیز کمک می‌کند. این رویه می‌تواند بهبود و توسعه مستمری برای سازمان‌ها و افراد بازنشسته فراهم آورد.

 

*در این گزارش از تصویر آقای حسن آران به عنوان یکی از پیشکسوتان صنعت تایر ایران استفاده کردیم و اگر ممکن بود تصویر همه پیشکسوتان عزیز این صنعت را در این گزارش قرار می دادیم. با آرزوی سلامتی برای همه بازنشستگان و پیشکسوتان این صنعت*