حسین صمدی
مدیر مرکز آزمون شرکت مهندسی و تحقیقات صنایع لاستیک ایران
برگرفته از کتاب گنجینه صنعت تایر
عیوب تایر در سرویس از نظر علت بروز به دو دسته کلی تقسیم بندی می شوند. عیوب دسته اول که ناشی از مصرف نادرست تایر میباشد؛ شامل مواردی از قبیل کاربری ناصحیح نایر، اشکالات مکانیکی خودرو از قبیل تنظیم نبودن چرخها و سیستم تعلیق و همینطور ناشی از تنظیم نبودن بار و باد تایر در سرویس است.
تنظیم باد مناسب و رعایت شرایط استاندارد تایر در شرایط سرویس منجر به افزایش طول عمر تایر میگردد.
دسته دیگر عیوب که ناشی از اشکال در فرایند تولید میباشد، عیوب فرایندی نامیده می شوند. این عیوب بطور عمده در بازرسی ایستگاههای خطوط، قبل از ورود به بازار در کارخانه مشخص میشوند و تعداد معدودی از این عیوب قابل تشخیص نبوده و تنها با کارکرد تایرها در شرایط سرویس بروز میکنند تلاش میشود در این مقاله به تعدادی از این عیوب اشاره نماییم.
هر چند تفکیک طبقه بندی عیوب غیر ممکن است، ولی جهت فهم بهتر مطالب عیوبی که مربوط به فرایندهای نیم ساخته های تایر و بخش مونتاژ باشد، عیوب ساختاری و موارد مربوط به پخت تایرها به عیوب پخت موسومند. عیوب فرایندی تایر از نظر تقسیم بندی بخشهای مختلف تایر شامل عیوب ناحیه رویه (ترد)، عیوب دیواره، عیوب ناحیه بید، عیوب داخل تایر، عیوب بدنه (کارکاس) تایر هستند.
عیوب رویه تایر
اشکال اسپلایس ترد کم و زیاد بودن طول ترد همپوشانی زیاد و نرسیدن دو سر ترد به واسطه فشار نامناسب پرس اسپلایس و به اسپلایس سنگین و اسپلایس باز تقسیم بندی می شوند.
ترک در شیار: عواملی مثل ضعف آمیزه میتواند منجر به بروز این عیب گردد.
جدایی رویه تایر: عواملی مثل آلودگی کارکاس وجود رطوبت و چسبندگی نامناسب ترد و حبس هوا منجر به بروز این عیب میگردد.
جدایی لبه بلت تایر: عواملی چسبندگی نامناسب آلودگی کارکاس، وجود رطوبت و حبس هوا منجر به بروز این عیب در ناحیه زیر شانه تایر می گردد.
پرنکردگی ترد: عواملی مثل مسدود بودن هواکشهای قالب، کم بودن میزان شیپ و نامناسب بودن مقدار سختی و گرانروی آمیزه موجب بروز این عیب میگردد.
عیوب دیواره تایر : اشکال اسپلایس دیواره کم و زیاد بودن طول ساید وال هم پوشانی زیاد و نرسیدن دو بواسطه فشار نامناسب پرس اسپلایس و به دو دسته اسپلایس سنگین و سر ترد اسپلایس باز تقسیم بندی می شوند.
جدایی دیواره تایر: عواملی مثل آلودگی کارکاس وجود رطوبت و حبس هوا، چسبندگی نامناسب سایدوال، فشار کم استیتچر منجر به بروز این عیب می گردد.
دیواره فرو رفته برآمده : عواملی مثل اشکال در کلندرینگ یا شکل دهی پرس بوده و باعث بهم خوردن آرایش مناسب الیاف دیواره می شود.
دیواره تاول دار: عواملی مثل خیس بودن آمیزه حبس هوا در آمیزه و درست کارنکردن استیچرها در موقع پخت تایر باعث بروز این عیب می گردد.
عيوب ناحیه طوقه ٫ بید تایر
جدایی دور بید: عواملی مثل حبس هوا بین ریم کوشین و لایه دور بید و کثیفی ناحیه طوقه در موقع مونتاژ و بازشدن برگشت لایه دور طوقه باعث بروز این عیب می شوند.
بید باریک: اشکال محیط بید پهنای کم سایدوال ضخامت کم بید، کثیفی بید رینگ، نشتی اورینگ، تنظیم نبودن لو در جای گذاری تایر می توانند باعث بروز این عیب می شوند.
بید برآمده : عواملی مثل چسبیدن تایر به قالب و خروج تحت فشار از پرس باعث کج شدن طوقه می شود.
عیوب داخل تایر
نخ نما و نخ باز: عواملی مثل زیادی رنگ داخلی تجمع ،رنگ، شسته شدن گام با لایه داخلی کم بودن ضخامت لایه داخلی تنظیم نبودن نازلهای پاشش رنگ و نشتی بلادر باعث بروز این عیب میشوند.
جدایی لایه داخلی : عواملی مثل حبس هوای ریز بین لایه و اینر بیشتر در ناحیه شانه و محل اسپلایس ها چسبندگی کم بین لایه داخلی و لایه گرانروی کم آمیزه لایه داخلی باعث بروز این عیب میشوند.
جدایی لایه: عواملی مثل حبس هوا تنظیم نبودن فشار استیتچر کثیفی لایه وجود رطوبت و چسبندگی کم لایه میتواند عامل وجود آمدن این عیب باشند.
اشکال اسپلایس لایه: عواملی مثل حبس نزدیکی دو اسپلایس، اسپلایس بزرگ و کوچک اسپلایس باز اشکال زاویه برش نامناسب بودن طول لایه، مونتاژ نامناسب و نامناسب بودن مقدار سختی و گرانروی آمیزه موجب بروز این عیب میگردد.
چروکی بلادر: عواملی مثل بزرگ بودن سایز بلادر، شیپ زیاد، رنگ داخلی ناکافی و اسپلایس در ساخت باعث بروز این عیب میشود. کم فرسودگی بلادر و تنظیم نبودن ارتفاع بلادر باعث بروز این عیب می شوند.
عیوب کلی و بدنه تایر
نابالانسی تایر: عواملی مثل توزیع غیر یکنواخت جرم وجود اسپلایس های سنگین و متعدد باعث بروز این عیب میگردد. تایر نابالانس به دلیل توزیع غیر یکنواخت جرم منجر به تولید نیرو و گشتاور اضافی در تایر شده ضمن ارتعاشات وارده به تایر، موجب عدم راحتی سرنشینان نیز گردیده و موجب سایش غیر یکنواخت در تایر نیز می شود.
مواد خارجی: عواملی مثل آلودگی محیط کار تماس گرین تایر با زمین آلودگی و نشتی روغن و گریس از ماشینهای خط تولید و نیم ساخته موجب آلودگی نیم ساخته ها می شود.
قطع برق : عواملی مثل قطع برق یا نوسانات برق باعث افت دما و فشار پخت شده، از روی نمودارهای پخت قابل تعیین میباشد. اگر وضعیت قطع برق در ایستگاه اصلی پخت بوده و بیش از ۱۰ درصد زمان را شامل شود محصولات حاصل می بایستی غیر قابل استفاده اعلام شوند.
پخت نامناسب: عواملی مثل اسفنجی شدن وجود حبابهای ریز و درشت و لانه زنبوری دلایل پخت ناقص و یا کم پختی و بیش پختی می باشند که در اثر عدم رعایت مراحل و شرایط پخت طبق اسپک پخت میباشند.
قالب کثیف: تایرهای زیبا از قالبهای تمیز بیرون می آیند. لذا شستشو و سند بلاست قالبها جهت تمیز کردن قالب و زدودن آثار باقی مانده از تایر در اثر افزایش تیراژ تولید یک ضرورت است.