صنعت تایر ایران در خلال دهه های گذشته توانسته موفقیت های فراوانی را کسب کند و این موفقیت ها از ابعاد مختلف قابل بررسی است؛ توسعه کیفی و کمی تایر، ارتقای دانش فنی و نیروی انسانی، افزایش توان تولید مواد اولیه داخلی و کاهش وابستگی به مواد اولیه وارداتی و … همگی از موفقیت های این صنعت در نیم قرن گذشته است.
در این بین یکی از صنایعی که از واردات صرف به خودکفایی و تولید داخلی رسیده، صنعت تولید قالب های پخت مورد نیاز صنعت و ماشین آلات این حوزه است. شرکت کارآ گستر تنها شرکت فعال در این حوزه با بیش از چهل سال سابقه، امروز بیش از 90 درصد نیاز قالب های پخت صنعت تایر را تامین می کند و در حوزه تولید پرس های پخت نیز بیش از 15 سال است که نیاز شرکت های داخلی را برآورده می سازد.
با مهندس ابراهیم عصمتی، مدیرعامل شرکت صنعتی کارآ گستر گفتگو کرده ایم و به بررسی صنعت قالب سازی در حوزه تایر پرداخته ایم که در ادامه می خوانید.
جناب آقای مهندس عصمتی با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، لطفا بفرمایید حوزه فعالیت شما چیست و از چه سالی فعالیت خود را آغاز کرده اید؟
در درجه اول معتقدم همه ما در بستر نرم افزارها و سخت افزارهایی که در اختیار ما قرار گرفته وظایفی بر عهده داریم که یا بخشی از توسعه و ارتقای این بستر را بر عهده بگیریم و یا در آن به وظایف محوله خود عمل نماییم. آن چه اکنون در مورد کسب و کار ما مصداق دارد تولید قالب های پخت مورد نیاز در صنعت تایر است و همچنین در ۱۵ سال اخیر، تامین پرس های پخت این صنعت را بر عهده گرفته ایم و اکنون نزدیک به 95 درصد نیاز کشور را در این حوزه ها تامین می کنیم.
این فعالیت از سال 62 در کیان تایر آغاز شد و در ادامه توسط بخش خصوصی ادامه یافت و اکنون توسط شرکت صنعتی کارآ گستر تداوم یافته است. البته در خلال این سال ها افرادی به این صنعت ورود کرده اند، اما به دلایلی مانند پیچیدگی کار و یا مشکلاتی که این صنعت با آنها روبرو است از ادامه فعالیت منصرف شده اند، اما ما در حدود 40 سال در این صنعت باقی مانده ایم.
شما به ارتقای بسترهایی که در اختیار دارید اشاره کردید، در چهل سال فعالیت خود چه چیزی به این صنعت اضافه کرده اید؟
طبیعتا صنعتی که چهل سال به قوت خود باقی مانده، حتما به نوآوری در تولید ورود کرده، لذا ما هم از آموزش گرفته تا دانش فنی اقداماتی در دستور کار خود قرار داده ایم و خوشبختانه امروز در سطح بین المللی مبدع روش های خاص تولید در دنیا هستیم و از نظر روش تولید و هم قیمت تمام شده، ابداعاتی در این صنعت ایجاد کرده ایم.
البته مشتری گاها علاقمند است و یا از نظر زمانی در تنگناست و یا سیاست خرید آن به گونه ای است که علاقه دارد قالب های وارداتی تامین کند، اما در مجموع واردات در این صنعت رقم بسیار پایینی است و بیش از 90 درصد قالب های مورد نیاز داخلی تایرسازان را در داخل تولید می کنیم. با این حال حتی اگر شرکت های ایرانی قصد داشته باشند قالب های مورد نیاز خود را از خارج وارد کنند به آنها مشاوره می دهیم.
از منظر گردش مالی و سودآوری، به نظر می رسد این صنعت چندان صنعت بزرگی نیست. در این مورد توضیح بفرمایید.
در این صنعت انتظاری که از یک فعالیت اقتصادی بزرگ وجود دارد، نداریم؛ چراکه تولید انبوه در این صنعت معنا ندارد و تولیدات سفارش محور است و سفارشات در آن با فراز و فرودهای زیادی روبرو است؛ لذا فعالیت ما متناسب با تامین نیاز تایرسازها در دوره های مختلف با صعود و افول روبرو می شود. این موضوع باعث می شود در تنظیم به کار گیری نیروی انسانی با مشکل روبرو شویم و برای این منظور فرض را بر این گذاشته ایم که همواره در دوره اوج هستیم تا با این روش نیروی انسانی را حفظ کنیم.
دانش فنی مورد نیاز خود را از خارج وارد می کنید یا بومی سازی کرده اید؟
خوشبختانه از آنجا که مدتی طولانی در این زمینه کار کرده ایم ماشین آلات و دانش فنی را متناسب با وضعیت داخلی بومی سازی کرده ایم؛ هرچند ابتدا به ساکن دانش فنی از خارج وارد شده، اما به تدریج در 40 سال گذشته صاحب دانش فنی هستیم، با این حال ارتباط کاملی با دانش دنیا داریم.
از سوی دیگر ابداعاتی نیز در دانش فنی ایجاد کرده ایم که مورد اقبال دنیا قرار گرفته و امروز از کشورهای دیگر به ما مراجعه می کنند و شاید در آینده به این نتیجه برسیم اسناد مرتبط با ابتکارات و روش های نوین تولیدی در این صنعت را نیز منتشر کنیم، اما فعلا این ابداعات محرمانه است.
صادرات هم دارید؟
ما همواره در حوزه صادرات هم فعالیت کرده ایم، اما حضور ما در بازارهای صادراتی با فراز و فرود روبرو بوده است. خوشبختانه در حوزه صادرات حضور داریم اما به تناسب مشکلات کشور این حضور کمرنگ و پررنگ بوده است. چالش هایی مانند تحریم ها و چالش های نقل و انتقال مالی با شرکای خارجی تاثیر زیادی روی حضور ما در بازارهای خارج از کشور دارد.
چالش های زیادی در کشور وجود دارد که همه فعالان صنعت با آنها دست به گریبان هستند. احتمالا شما هم از این چالش ها مستثنا نیستید. لطفا کمی در مورد مشکلاتی که در حال حاضر با آنها روبرو هستید بفرمایید.
البته در مقایسه با صنایع بزرگ از منظر ابعاد و اندازه منابع انسانی و گردش مالی، صنعت بزرگی نیستیم و نوع کار ما نیز با بسیاری از کسب و کارها و صنایع متفاوت است لذا چالش های ما نیز بعضا متفاوت هستند. به عنوان مثال این که چطور آدم های متخصص را در صنعت نگه داریم و یا ماشین آلات مورد نیاز را که اغلب «های تک» هستند تامین کنیم بسیار اهمیت دارند. البته این علاوه بر سایر مشکلاتی است که در سایر حوزه ها با آنها روبرو هستیم.
یکی از آخرین مشکلاتی که در این حوزه با آن روبرو شده ایم، قانون سختی کاری است که نسنجیده مطرح شد و بر اساس آن ناچار شدیم بخشی از نیروی انسانی خود را بازنشسته کنیم و برای بکارگیری مجدد آنها از سوی تامین اجتماعی و وزارت کار با فشارهای عجیب و غریبی روبرو شدیم.
برای واردات ماشین آلات مورد نیاز خود و ترخیص کالاهای وارداتی نیز با مشکلات عجیبی در گمرک کشور روبرو هستیم. همه می دانند که ایران در شرایط تحریمی است و با آن که شرکت ها از اعتبار شخصی خود برای واردات کالا و ماشین آلات استفاده می کنند، اما در داخل برای ترخیص این کالا و سیستم باید ماه ها از موانع و بروکراسی مختلف عبور کرد؛ درحالیکه در خارج از کشور با وجود موانع تحریم ها ممکن است 48 ساعت بیشتر درگیر نباشیم و این مشکل کل صنایع کشور است.
از سوی دیگر چون ما از ارز نیما و یا صادراتی استفاده می کنیم، ولی ماشین در گمرک گیر کرده و این بار باید جواب تعزیرات را هم بدهیم.
برای تامین ماشین آلات با مشکل تحریم ها مواجه نیستید؟ این ماشین آلات جزو کالاهای دومنظوره نیستند؟
متاسفانه ماشین آلات قالب تایر که چهار محوره هستند دومنظوره محسوب می شوند و هم کاربرد نظامی دارند و هم کارکرد صنعتی. خوشبختانه بعد از برجام این بخش از تحریم برداشته شده و می توانیم از ماشین آلات دقیق استفاده کنیم؛ درحالیکه قبل از آن نمی توانستیم از ماشین آلات چهار و پنج محوره استفاده کنیم. با این حال هنوز گاهی اوقات فروشنده ها از فروش این ماشین آلات به ایران واهمه دارند.
برای رفع این مشکل نیز خوشبختانه در چند سال گذشته به سمت تولید ماشین آلات حرکت کرده ایم و بخشی را برای تولید ایجاد کرده ایم. لذا برخی ماشین آلات که در خط تولید خود به کار می بریم را سفارشی سازی کرده ایم و توانسته ایم از پس تحریم ها برآییم. داخلی سازی ماشین آلات کمک بسیار بزرگی به این صنعت کرده تا هم از خروج ارز جلوگیری کنیم و هم معطل خرید ماشین آلات از خارج از کشور نمانیم.
در تامین ارز خود با چه مشکلاتی مواجه هستید؟
ما چون از ارز نیمایی استفاه می کنیم، مشمول پیمان سپاری ارزی هم هستیم. متاسفانه ارز به موقع پرداخت نمی شود و اغلب به خصوص زمانی که فوریت داریم برای جلوگیری از تاخیرهای موجود از ارز صادراتی استفاده می کنیم. در مواردی که فرصت کافی برای تامین نیازهای خود داریم از ارز نیمایی استفاده می کنیم، ولی متاسفانه تحویل ارز بسیار زمان بر است.
آقای مهندس در مورد جذب و نگهداری نیروی انسانی فرمودید؛ برای این منظور از چه راهکاری برای عبور از مشکلات احتمالی استفاده می کنید؟
ما به صورت بنیادین ماشین کار هستیم و با ماشین ابزار کار می کنیم. در سیستم قبل از انقلاب، مراکز حرفه ای در کشور داشتیم که نیروی ماشین کار ماهر و نیمه ماهر را تربیت می کردند، ولی امروز در کشور چنین مراکزی نداریم و متاسفانه نیروی کار تازه وارد هم حاضر به کار در این حرفه نیست.
از سوی دیگر رشد شدید هزینه های زندگی برای نیروی انسانی معضل دیگری شده که افراد نیازمند حقوق و دستمزدهای بالاتر هستند تا بتوانند از پس تامین نیازهای خود برآیند. لذا معضل حقوق و دستمزد در کنار نبود مهارت کافی نیروی کار دو مشکل اساسی برای این صنایع است.
با این حال ما کلاس های آموزشی برگزار می کنیم و نیروی انسانی را جذب و آموزش می دهیم و به نیروی متخصص تبدیل می کنیم که این خود به خود، فرایندی هزینه زا و سخت برای کارفرماست. از سوی دیگر برای حفظ نیروی متخصص خود ناچار به پرداخت حقوق بالاتر – حداقل ۲۰ درصد بیش از سایر شرکت ها – هستیم و این در حالی است که گردش مالی ما زیاد بالا نیست و در نتیجه حفظ منابع انسانی برای صنایعی همچون صنعت ما سخت است؛ ولی ناچاریم نسبت به منابع انسانی و ماشین آلات حساسیت بیشتری داشته باشیم.