به گزارش «لاستیک پرس» تحریم های اقتصادی، به ویژه در حوزه های صنعتی و فناوری، همواره چالشهای جدی برای کشورهای هدف ایجاد می کنند. ایران از سالهای گذشته به دلیل تحریم های بین المللی با محدودیت های فراوانی در واردات تجهیزات و فناوری های پیشرفته مواجه بوده است. یکی از بخش هایی که این تحریم ها تاثیر چشمگیری بر آن گذاشته، صنعت تایر و ماشین آلات تایر در این صنعت است.
با وجود محدودیت ها و ممنوعیت های وارداتی، تولیدکنندگان داخلی ماشین آلات تایر ناچار به یافتن راهکارهای جایگزین و توسعه فناوری های بومی در این حوزه شده اند. این تحریم ها در واقع به یک محرک قوی برای رشد و تقویت توانمندی های داخلی تبدیل شدند تا وابستگی به واردات کاهش یابد.
در ابتدا، بسیاری از شرکت های تولیدکننده ماشین آلات تایر با چالش هایی مانند کمبود قطعات، مشکلات تأمین مواد اولیه و دانش فنی مواجه بودند. اما به مرور زمان، با سرمایه گذاری در پژوهش و توسعه، جذب نیروهای متخصص و همکاری با دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی، توانستند دانش فنی لازم برای ساخت انواع دستگاه های مرتبط با صنعت تایر مانند ماشین آلات اختلاط، قالب ها، دستگاه های پرس و بسیاری از انواع دیگر ماشین آلات مورد نیاز را کسب کنند.
امروز، بسیاری از این دستگاه ها با کیفیتی قابل رقابت با نمونه های وارداتی در کشور تولید می شوند و علاوه بر تأمین نیاز بازار داخلی، زمینه صادرات به کشورهای همسایه را نیز فراهم آورده اند. این موفقیت نشان می دهد که در مواجهه با فشارهای خارجی، خودکفایی و توسعه فناوری بومی می تواند به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی برای حفظ و ارتقاء ظرفیت های صنعتی عمل کند.
باید گفت تحریم ها که در ابتدا به عنوان مانعی در این بخش تلقی می شدند، کم کم به فرصتی برای تحول صنعتی و افزایش توان داخلی در صنعت ماشین آلات تایر تبدیل شدند و مسیر تازه ای برای توسعه پایدار و استقلال فناورانه کشور گشودند، اما اثرات بازدارنده ای نیز همچنان از سمت تحریم ها وجود دارد که بخش تولید ماشین آلات نیز از آن اثر می پذیرد، با این حال تحریم ها را بیشتر باید یک فرصت برای حوزه ماشین آلات صنعت تایر قلمداد کرد.
باید افزود صنعت تایر در ایران یکی از صنایع کلیدی و استراتژیک به شمار میرود که نقش مهمی در تأمین نیازهای حمل و نقل، کشاورزی و صنایع مختلف ایفا می کند. ماشین آلات تایر از جمله ابزارهای حیاتی این صنعت هستند که کیفیت و بهره وری نهایی محصول به آنها وابسته است. طی سالهای اخیر، اعمال تحریم های بین المللی به ویژه در حوزه فناوری و واردات تجهیزات پیشرفته، شرایط ویژه ای را برای فعالان این صنعت رقم زده است.
چالش های ایجاد شده ناشی از تحریم ها
تحریم های اقتصادی محدودیت های شدیدی در واردات ماشین آلات و قطعات بسیار تخصصی به ایران ایجاد کردند؛ ماشین آلات پیشرفته قالب سازی، مخلوط کن ها، دستگاه های اکسترودر و پرس تایر از جمله مواردی بودند که دسترسی به آنها به دلیل تحریم ها با دشواری مواجه شد. همچنین تحریم ها باعث مشکلاتی در تأمین قطعات یدکی، تجهیزات کنترلی و نرم افزارهای تخصصی این دستگاه ها شد. این چالش ها تهدیدی جدی برای تولیدکنندگان تایر و ماشین آلات مرتبط با آنها به شمار می رفت و می توانست چرخه تولید و کیفیت را به خطر بیندازد.
شکل گیری نیاز به توسعه فناوری داخلی
محدودیت های وارداتی به سرعت باعث شد که نیاز به تکیه بر توان داخلی و فناوری بومی بیش از پیش احساس شود. تولیدکنندگان ماشین آلات صنعت تایر در کنار پژوهشگران و مراکز علمی به توسعه روش های نوین ساخت ماشین آلات تایر با استفاده از منابع و فناوری های موجود روی آوردند. همچنین همکاری های صنعتی-دانشگاهی برای انتقال دانش فنی، شبیه سازی و بهینه سازی فرایندهای تولید افزایش یافت. سرمایه گذاری های گسترده ای در بخش تحقیق و توسعه (R&D) صورت گرفت تا دانش فنی ساخت ماشین آلات تخصصی رایج در این صنعت به دست بیاید.
دستاوردهای خودکفایی در تولید ماشین آلات تایر
در نتیجه این تلاش ها، امروز بخشی قابل توجهی از ماشین آلات صنعت تایر به شکل کاملاً داخلی طراحی و تولید می شوند؛ ماشین آلاتی نظیر:
– مخلوط کن های پیشرفته لاستیک که امکان کنترل دقیق دما و ویسکوزیته را دارند.
– دستگاه های قالب سازی با فناوری CNC و سیستم های هیدرولیک داخلی.
– پرس های تایر با سیستم های اتوماسیون و کنترل کیفیت دقیق.
– تجهیزات جانبی کنترل کیفیت و تست محصولات در خط تولید.
این ماشین آلات با کیفیت رقابتی و قیمت مناسب، علاوه بر تأمین نیاز صنایع تایرسازی داخل کشور، توانسته اند در بازارهای منطقه ای نیز جایگاه مناسبی پیدا کنند؛ هرچند یکی از نقاط منفی تحریم ها گسترش بازاریابی صادراتی برای تولیدات داخلی حوزه ماشین آلات تایر است.
مزایای بلندمدت خودکفایی در شرایط تحریمی
خودکفایی در ساخت ماشین آلات صنعت تایر ایران، علاوه بر کاهش وابستگی وارداتی، مزایای متعدد دیگری نیز به همراه داشت؛ از جمله:
– کاهش هزینه های تولید: حذف نیاز به واردات گران قیمت و هزینه های حمل و نقل و گمرک.
– امکان سفارشی سازی و توسعه محصول: سازندگان داخلی می توانند ماشین آلات تایر را متناسب با نیازهای خاص صنایع داخلی طراحی کنند.
– تقویت امنیت زنجیره تأمین: کاهش آسیب پذیری در برابر بحران های بین المللی و تحریم ها.
– ایجاد اشتغال و توانمندسازی نیروی انسانی: رونق شرکت های دانش بنیان و افزایش تخصص نیروهای فنی در حوزه های مهندسی و تولید.
– بهبود کیفیت محصول نهایی: با استفاده از بازخورد نزدیکتر و امکان بهبود مستمر تجهیزات.
واقعیت آن است که صنعت ماشین آلات تایر نیازمند فناوری های پیچیده ای است که ترکیبی از مهندسی مکانیک، الکترونیک و نرم افزار را در بر می گیرد. با تحریم های وارداتی، تولیدکنندگان داخلی به سمت توسعه و بومی سازی فناوریهای زیر حرکت کرده اند:
– ماشین آلات CNC (کنترل عددی کامپیوتری): استفاده از دستگاه های CNC به عنوان قلب تولید قالب ها و قطعات دقیق مورد نیاز تایر، به تولیدکنندگان ایرانی اجازه داده است تا قالب های با دقت بالا و پیچیدگی های فنی مورد نیاز تایرهای مدرن را بسازند.
– سیستم های هیدرولیک پیشرفته: بسیاری از دستگاه های پرس تایر و مخلوط کن های لاستیک از فناوری هیدرولیک برای کنترل فشار و حرارت استفاده می کنند. توسعه سیستم های هیدرولیک داخلی باعث افزایش کیفیت و اتوماسیون خطوط تولید شده است.
– اتوماسیون و کنترل هوشمند: با بهره گیری از سنسورها و نرم افزارهای محاسباتی، دستگاه های ساخت تایر قادر به نظارت دقیق بر پارامترهای تولید، تشخیص عیوب و بهینه سازی فرایند شده اند. این تکنولوژی ها، باعث افزایش کیفیت محصول و کاهش ضایعات شده اند.
– مواد و قطعات خاص: تولیدکنندگان توانسته اند در زمینه قطعات ویژه همچون نوارهای تقویت کننده، تایرهای لاستیکی و قطعات فلزی ماشین آلات، به فناوریهای بومی دست یابند که تا پیش از این وارداتی بودند.
این پیشرفت ها نه تنها باعث کاهش نیاز به واردات شده بلکه زمینه همکاری با شرکتهای دانش بنیان را برای توسعه فناوری های نوین مهیا کرده است.
تحلیل بازار ماشین آلات صنعت تایر در ایران
بازار ماشین آلات صنعت تایر در ایران به دلیل رشد صنایع خودرو، حمل و نقل و کشاورزی، در سال های اخیر رشد خوبی داشته است. همچنین تحریم ها که محدودیت هایی در واردات ایجاد کرده اند، باعث شده اند تمایل به خرید ماشین آلات تایر داخلی و بومی بیشتر شود.
– رشد تقاضا: با افزایش تولید تایر و توجه به کیفیت، نیاز به ماشین آلات دقیقتر و با تکنولوژی بالاتر افزایش یافته است. این امر فرصت مناسبی برای تولیدکنندگان داخلی فراهم کرده است.
– رقابت با واردات: بخشی از بازار هنوز تحت تأثیر ماشین آلات وارداتی است، اما ماشین آلات ایرانی به دلیل قیمت مناسب و خدمات پس از فروش بهتر به سرعت جایگزین شده اند.
– چشم انداز صادرات: با توسعه فناوری و افزایش کیفیت، شرکت های ایرانی به دنبال گسترش صادرات به کشورهای همسایه همچون عراق، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس هستند که می تواند درآمد ارزی خوبی برای این صنعت فراهم کند.
بیشتر بخوانید: