به گزارش لاستیک پرس صنعت ضایعات تایر از هیچ، راه درازی را پیموده تا به اینجا رسیده است؛ هرچند هنوز نه در جایگاه درستی ایستاده و همچنین با فراز و فرودهایی در پیشرفته ترین کشورهای دنیا روبرو بوده است و این در حالی است که در ایران سهمی از کل نیاز بازار را تامین نمی کند – علیرغم وجود شرکت های بزرگ و کوچک بازیافت و روکش.
تنها 30 سال پیش، کوههایی از ضایعات تایر های فرسوده در سراسر ایالات متحده وجود داشت که سلامت جامعه را مستقیما هدف میگرفت. با توجه به وزن متوسط هر تایر 20 پوند و حدود یک میلیارد حلقه تایر انبار شده در ایالات متحده در خلال سال ها، این یک مشکل بزرگ و رو به رشد بود.
طبق مطالعهای که در ژانویه ۲۰۲۰ توسط وزارت محیط زیست، دریاچههای بزرگ و انرژی میشیگان (EGLE) انجام شد، این ذخایر همچنین یک کابوس زیستمحیطی بودند که باعث آتشسوزیهای خودبهخودی، تخریب چشمانداز محیط زیست و بسترساز پرورش انواع حشرات میشدند.
طبق گزارش انجمن تولیدکنندگان تایر ایالات متحده (USTMA)، در سال ۲۰۱۹، در ایالات متحده تقریباً ۳۰۴ میلیون تایر فرسوده تولید شده و مطالعه EGLE درآمد سالانه این صنعت را بیش از یک میلیارد دلار تخمین زده است.
امروزه، تایرهای کارکرده یکی از بازیافتپذیرترین محصولات در ایالات متحده هستند. طبق گفته USTMA ، بازارهای پایان عمر با این روند همگام نیستند. گزارش مدیریت تایر قراضه سال ۲۰۱۹ این انجمن نشان میدهد که تقریباً ۷۶٪ از تایرهای مستعمل در سال ۲۰۱۹ در محصولاتی مانند آسفالت، تولید محصولات خودرو و مالچ برای محوطهسازی و سایر محصولات و سوخت مشتقشده از تایر، بازیافت شدهاند. این میزان نسبت به ۹۶٪ در سال ۲۰۱۳، زمانی که بازیافت تایر قراضه به اوج خود رسید، کاهش یافته است.
آن فوریستال لوک، رئیس و مدیرعامل USTMA، در این باره می گوید: سه دهه پس از آنکه ما با موفقیت ۹۴ درصد از بیش از یک میلیارد تایر قراضه انباشته شده در سراسر کشور را از بین بردیم، تلاشها برای یافتن و توسعه کاربردهای جدید برای تایرهای قراضه متوقف شده است. ما باید اقدامات فوری برای رشد بازارهای جدید و موجود برای بازیافت ۱۰۰٪ تایرهای قراضه انجام دهیم. این امر نه تنها از سلامت و محیط زیست ما محافظت میکند، بلکه باعث نوآوری و ایجاد شغل نیز میشود.
هدف USTMA این است که تمام تایرهای قراضه وارد بازارهای مصرف نهایی پایدار شوند. طبق گزارش گلدشتاین ریسرچ ، سالانه حدود یک میلیارد تایر فرسوده در سراسر جهان تولید میشود، اما تنها حدود ۱۰۰ میلیون تایر بازیافت میشوند، به این معنی که این صنعت هنوز جای رشد قابل توجهی دارد.
چالشهای دفع
محلهای دفن زباله: طبق گزارش وبسایت «The Balance Small Business» ، که در زمینه کارآفرینی و مدیریت برای کسبوکارهای کوچک مشاوره ارائه میدهد، در سال ۲۰۱۷، در ایالات متحده، ۲۴۹.۴ میلیون تایر فرسوده ایجاد شد که ۱۶٪ (تقریباً ۴۰ میلیون تایر) از آنها دفن شده اند، درحالیکه نگهداری این نوع تایرها بسیار خطرناک و آسیب زا است.
سوزاندن تایر: آتشسوزی تایرها فجایع زیستمحیطی بزرگی ایجاد میکند. به گزارش اخبار شیمیایی و مهندسی (C&EN)، در سال ۱۹۹۹، وقوع یک رعد و برق ۷ میلیون تایر قراضه را که در دامنههای درهای در نزدیکی وستلی، کالیفرنیا انباشته شده بودند، مشتعل کرد.
طبق یک مطالعه موردی آژانس حفاظت از محیط زیست ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ در مورد این حادثه ، صحنهای تقریباً آخرالزمانی رخ داد. یک «گوی آتشین» غران ۶۰ متری و «گرداب گردبادمانند» دود را صدها متر به هوا پرتاب کرد و دوده را تا ۱۰۰ کیلومتر دورتر برد. این آتشسوزی سرانجام ۵ هفته بعد خاموش شد، اما قبل از آن زمینهای اطراف را ویران کرد، گازهای مضر را پخش کرد و حجم عظیمی از نفت را از تایر ذوب شده تخلیه کرد.
طبق گزارش EcoMENA ، یک اندیشکده منطقهای که ابتکارات سبز را ترویج میدهد و توسعه پایدار را در خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) تقویت میکند، در این منطقه، تایرهای فرسوده به همراه سایر مواد مضر اغلب برای روشن کردن کورههای صنعتی استفاده میشوند .
بر اساس این گزارش سوزاندن تایر و سایر مواد تایری به عنوان منبع اصلی انرژی برای کورهها به ویژه نگرانکننده است. در حالی که سوزاندن تایر منبع انرژی کارآمدی را فراهم میکند، اثرات مضر چنین سوزاندنی بسیار بیشتر از مزایای آن است.
تایرهای قراضه به دلیل ارزش حرارتی بالای آنها به عنوان مکمل سوختهای سنتی مانند زغال سنگ یا سوخت چوب استفاده میشوند. معمولاً، برای هر پوند تایر قراضه سوزانده شده، معادل ۱۵۰۰۰ BTU انرژیتولید می شود و یک تایر میتواند تا ۵۰ دقیقه بسوزد. این معادل ۲۵ درصد انرژی بیشتر تولید شده نسبت به زغال سنگ است.
صرف نظر از راندمان، نشان داده شده است که دودهایی که از سوزاندن تایر آزاد میشوند برای سلامت انسان بسیار سمی و برای محیط زیست مضر هستند.
علاوه بر انتشار گازهای سمی در هوا، سوزاندن تایرها باعث آلودگی آب و خاک میشود. طبق گفته EPA، به ازای هر میلیون تایر که در آتش سوخته میشود، حدود ۵۵۰۰۰ گالن روغن رواناب میتواند محیط زیست را آلوده کند، مگر اینکه مهار و جمعآوری شود. این ماده روغنی همچنین بسیار قابل اشتعال است. در نتیجه، پاکسازی محلهای آتشسوزی تایر بسیار پرهزینه است و اغلب میتواند منجر به وضعیت اضطراری شود .
اگرچه از نظر فنی بازیافت محسوب نمیشود، اما سوزاندن تایرها به عنوان سوخت یکی از کاربردهای تایرهای قراضه است که در صنعت به عنوان سوخت مشتق شده از تایر (TDF) شناخته میشود. این یک راه حل کم ضررتر از دو راه حل دیگر است، زیرا EPA استفاده از TDF را در مکانهایی مانند کورههای سیمان، کورههای آهک، کارخانههای کاغذ و خمیر کاغذ، کارخانههای تولید برق، ریختهگریها و کارخانههای ذوب فلزات به رسمیت میشناسد.
با این حال، ایالات متحده نسبت به سایر نقاط جهان، از مقررات و فناوری بهتری برای کنترل انتشار گازهای احتراق TDF برخوردار است. همانطور که EcoMENA اشاره میکند، در مناطق کمتر توسعهیافته جهان، ممکن است مقررات و فناوری زیستمحیطی با این وسعت وجود نداشته باشد و این امر شهروندان را در معرض اثرات زیستمحیطی و بهداشتی بیشتری ناشی از سوزاندن کنترلنشده تایر قرار میدهد.
بازیافت و استفاده مجدد
تایرها برای دوام ساخته شدهاند و به راحتی تخریب نمیشوند. در واقع، دوام تایرها یکی از موانع اصلی در بازیافت آنها است، اما همچنین یکی از مزایای اصلی در استفاده مجدد از تایرهای قراضه است.
وقتی بازیافت تایر برای اولین بار شروع شد، تجهیزات و روشهای پردازش پرهزینه بودند. به همین دلیل است که بسیاری از ایالتها برای دفع تایر، مالیات تایر دریافت میکنند. طبق مطالعه USTMA در سال ۲۰۲۰، ۳۵ ایالت در حال حاضر هزینههای ایالتی برای دفع تایر دریافت میکنند که میتواند از ۰.۲۵ تا ۵ دلار یا بیشتر برای هر تایر متغیر باشد.
تایر خرد شده، خرده تایر
هفت کاربرد برای تایرهای قراضه تعریف میشود:
TDF – یا خرد کردن تایر برای استفاده به عنوان سوخت در دستگاههای احتراق با دمای بالا ایجاد میشود.
سنگدانه مشتق شده از تایر (TDA) : این سنگدانه ها نیز از خرد کردن تایرها تولید میشوند، اما برای استفاده در کارهای عمومی یا پروژههای مهندسی، تعمیر جاده، عایق جاده زیرسازی و مالچ تایری که اغلب در پوشش زمین بازی، باغها و اصطبلها استفاده میشود.
خرده تایر: تایر گرانولی که به عنوان پوشش زمین در زمینهای بازی، سطوح مسیرهای ورزشی، سرعتگیرها، تشکهای تایری، مواد آببندی و آسفالت استفاده میشود.
طبق گفته C&EN، یک قانون فدرال ایالات متحده در سال ۱۹۹۱، قانون بهرهوری حمل و نقل (ISTEA)، همه ادارات حمل و نقل ایالتی (DOTs) را ملزم به اضافه کردن تایر قراضه به بخش مشخصی از جادههای تحت پوشش بودجه فدرال خود کرد. با این حال، فناوری لازم برای انجام این کار آماده نبود و این دستور در سال ۱۹۹۵ لغو شد. حدود نیمی از ایالتها، از خرده تایر، در مخلوط آسفالت خود استفاده کردهاند و تعداد انگشتشماری – مانند آریزونا، کالیفرنیا، فلوریدا و تگزاس – در ارزیابی جادههای تایری یا ساخت آنها به عنوان روش استاندارد امروزی پیشرو بودهاند.
پودر تایر: در حال حاضر برای تولید بسیاری از محصولات مشابه که از خرده تایر استفاده میکنند، مورد استفاده قرار میگیرد. با این حال، بازار این محصول همچنان در حال گسترش است.
فولاد: تسمههای فولادی از تایرها را میتوان استخراج، ذوب و دوباره استفاده کرد.
الیاف و نایلون: تایرها همچنین حاوی مقدار قابل توجهی الیاف و نایلون هستند که میتوانند استخراج شوند و برای مواردی مانند تی دی اف، مواد پاکسازی، فرش، فایبرگلاس و … استفاده شوند.
طبق مطالعه USTMA، در سال ۲۰۱۹، بیشترین استفاده از تایرهای قراضه برای TDF بود که تقریباً ۱۶۴۷ تن از آن استفاده شد. با این حال، تحقیقات مداوم با هدف تسهیل استفاده از تایر به عنوان بتن آسفالتی در حال انجام است. طبق گفته C&EN، افزایش مقدار تایر مورد استفاده در آسفالت و بهبود تکنیکهای اتصال نیز برای صرفهجویی در هزینههای تعمیرات جاده مفید است، زیرا مقاومت در برابر ترک خوردگی، شیارافتادگی و فرسودگی را افزایش میدهد.
علاوه بر این، کاربردهای جدید و خلاقانهای از تایرهای قراضه همچنان در حال ظهور است، از جمله در کفپوش، مبلمان، صندل، گلدانهای باغی و حتی آثار هنری.
چشمانداز صنعت
طبق گزارش «چشمانداز تحقیقات صنعتی ۲۰۲۱» که توسط گلدشتاین ریسرچ منتشر شده است، سیاستهایی که با هدف تأمین بودجه بازیافت تایر اتخاذ شدهاند و افزایش نگرانیهای زیستمحیطی، برای صنعت بازیافت تایرهای فرسوده دلگرمکننده هستند، اما هنوز چالشهایی وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد.
در این گزارش آمده است: محبوبیت روزافزون مواد بازیافتی برای کاهش مصرف منابع طبیعی محدود و کاهش انتشار CO2، اتخاذ رویکردهای نوآورانه برای مقابله با چنین چالشهایی را ضروری میکند. بازیافت تایرهای فرسوده به عنوان یک راه حل عالی برای کاهش آلودگی محیط زیست و همچنین [تقویت] وضعیت اقتصادی کشورها است. ساخت جاده با استفاده از آسفالت تایری به عنوان بهترین جایگزین برای تایرهای فرسوده بازیافتی اثبات شده است.
با این حال، جمعآوری و بازیافت همه تایرها و جلوگیری از دفن غیرقانونی زباله، زیستگاههای حساس و مناطق متروکه از چالشهای اصلی هستند. علاوه بر این، فرآیندهای خرد کردن برای تمیز کردن سیم فولادی از تایر، فرآیندی بسیار پیچیده است که حاشیه سود بازیافتکنندگان تایر را مختل میکند. فقدان استانداردها برای محصولات تایر بازیافتی و پیچیدگیهای بازیابی و بازیافت تایرهای خودرو نیز مانع رشد بازار بازیافت تایر میشود.
