به گزارش «لاستیک پرس» ناترازی انرژی، به‌ویژه در حوزه برق و گاز، یکی از چالش‌های ساختاری اقتصاد ایران در سال‌های اخیر بوده که با سرعتی عجیب در حال تشدید است. این ناترازی نه‌تنها بر زندگی روزمره مردم اثر گذاشته، بلکه صنایع حیاتی کشور را نیز با اختلال مواجه کرده است. صنعت تایر، به‌عنوان یکی از صنایع مادر در حوزه حمل‌ونقل و خودروسازی، از این بحران بی‌نصیب نمانده؛ بطوریکه پیش بینی می شود این موضوع 25 تا 30 درصد از تولید را در مجموع شرکت های تایرساز با کاهش روبرو سازد.
واقعیت آن است که تولید تایر فرآیندی پیچیده و انرژی‌بر است که شامل مراحلی از جمله اختلاط، پخت، برش و قالب گیری و کنترل کیفی و بسته بندی است که هر یک نیازمند منابع انرژی برق و گاز هستند؛ به این ترتیب که اختلاط مواد اولیه مانند کائوچو، دوده صنعتی، گوگرد و روغن‌ها و پخت و ولکانیزاسیون که نیازمند دمای بالا و مصرف گاز فراوان است در کنار برش، قالب‌گیری و پرس که به برق صنعتی پایدار نیاز دارد، همگی نیازمند پایداری در تامین منابع انرژی است و هرگونه ناترازی انرژی، به‌ویژه برق و گاز، می‌تواند این زنجیره را مختل کرده و منجر به توقف تولید یا کاهش کیفیت محصول شود.
پیامدهای ناترازی انرژی بر تولید تایر
| پیامد | توضیح |
| کاهش تولید | قطعی برق یا افت فشار گاز باعث توقف خطوط تولید می‌شود |
| افزایش هزینه‌ها | استفاده از دیزل ژنراتور یا منابع جایگزین انرژی هزینه‌بر است |
| افت کیفیت | نوسانات دما در فرآیند پخت تایر می‌تواند کیفیت محصول را کاهش دهد |
| تأخیر در تحویل | اختلال در تولید منجر به تأخیر در عرضه به خودروسازان و بازار می‌شود |
| کاهش صادرات | بی‌ثباتی تولید، توان رقابت در بازارهای خارجی را کاهش می‌دهد |
راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با بحران انرژی
دولت به خصوص در یک سال گذشته مهمترین اقدامی که برای کنترل ناترازی انرژی در کشور انجام داده قطع برق کلیه مشترکین صنعتی و تجاری و خانگی بوده و در فصول سرد سال نیز قطع گاز بنگاه های تولیدی و تعطیلی ادارات و سازمان ها و … را در دستور کار قرار داده است. اخیرا نیز وزرای نیرو و صمت اعلام کرده اند در صورتی که شرکت ها 85 درصد انرژی برق مورد نیاز خود را تامین کنند، دولت 15 درصد باقی مانده را تخفیف خواهد داد!
با این حال سناریوهای رفع ناترازی انرژی در کوتاه مدت تقریبا ممکن نیست، چراکه این امر نیازمند تامین مالی، تکنولوژی، سرمایه گذاری و … است که در حال حاضر شرکت ها به شدت در این موضوع با مشکل روبرو هستند و وضعیت مالی دولت نیز اجازه حمایت جدی از صنایع را نمی دهد. برای این منظور موارد زیر به صورت مجمل اشاره می شود:
- سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر مانند نصب پنل‌های خورشیدی در واحدهای تولیدی
- افزایش بهره‌وری انرژی از طریق نوسازی تجهیزات و بهینه‌سازی فرآیندها
- تدوین برنامه‌های اضطراری برای مدیریت قطعی برق و گاز
- تعامل با وزارت نیرو و نفت برای دریافت سهمیه پایدار انرژی
- ایجاد خوشه‌های صنعتی با زیرساخت مشترک انرژی برای کاهش هزینه‌ها و افزایش تاب‌آوری
نقش‌های کلیدی انرژی‌های تجدیدپذیر در صنعت تایر
انرژی های تجدیدپذیر در صنعت تایر می تواند اثرات مستقیمی بر تولید و هزینه های تولید در این صنعت داشته باشد. به عقیده کارشناسان، با نصب پنل‌های خورشیدی یا توربین‌های بادی، کارخانه‌های تایرساز می‌توانند بخشی از برق مورد نیاز خود را به صورت مستقل از شبکه ملی انرژی تأمین کنند که این موضوع به‌ویژه در زمان قطعی برق یا افت فشار گاز، از توقف تولید جلوگیری می‌کند.
از سوی دیگر و در بعد هزینه های تولید انرژی از این مسیر کارشناسان معتقدند پس از سرمایه‌گذاری اولیه، انرژی خورشیدی و بادی هزینه جاری بسیار پایینی دارند که این امر در کنار کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی مثل گاز طبیعی یا سوخت دیزل، باعث صرفه‌جویی بلندمدت در هزینه های شرکت ها می‌شود که برای رفع ناترازی انرژی در صنعت مهم است.
در موضوع افزایش بهره‌وری و رقابت‌پذیری نیز استفاده از انرژی پاک می‌تواند برای تعهدات شرکت های تایرساز به تولید پاک کمک شایانی کند. امروزه شرکت های بزرگ دنیا تلاش می کنند با کاهش مصرف انرژی فسیلی و یا صرفه جویی در مصرف اب و برق برند خود را در سازمان های حمایت از محیط زیست مطرح کرده و گواهی‌های زیست‌محیطی بین‌المللی را دریافت کنند که این گواهی‌ها در صادرات تایر به بازارهای اروپایی و آسیایی یک مزیت رقابتی محسوب می‌شوند.
صنعت تایر یکی از صنایع آلاینده محسوب می‌شود. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهد و این موضوع با سیاست‌های جهانی مقابله با تغییرات اقلیمی هم‌راستا است.
ایجاد تاب‌آوری صنعتی در شرایط نوسانات قیمت انرژی یا تحریم‌های بین‌المللی نیز باعث می شود انرژی‌های تجدیدپذیر یک پشتوانه استراتژیک برای ادامه تولید محسوب شوند.
بر این اساس کاهش وابستگی به شبکه برق سراسری، افزایش پایداری تولید، کاهش هزینه‌های انرژی و ارتقاء جایگاه زیست‌محیطی کارخانه های تولید تایر از طریق بهره‌گیری از انرژی خورشیدی از مزایای حرکت به سمت احداث این نیروگاه ها است که در کنار استفاده از ظرفیت انرژی بادی و زیست توده می تواند روش های مهمی برای تامین انرژی در آینده در این صنعت باشند که گفته می شود علاوه بر پایداری تولید در زمان قطعی برق به کاهش هزینه‌های انرژی تا ۳۰ درصد در بلندمدت منجر می گردد.
در این ارتباط به بررسی یک طرح پیشنهادی برای راه اندازی یک نیروگاه خورشیدی در یک کارخانه فرضی می پردازیم که بر اساس اطلاعات دریافتی از سایت های مختلف جمع آوری شده است. بر اساس این آمارها با فرض مساحت 5 هزار متر مربع سقف قابل نصب پنل و مصرف روزانه 10 هزار کیلووات ساعت و با فرض 2800 ساعت متوسط ساعات آفتابی در طول سال (منطقه آفتاب خیز صنعتی)، به حدود 25 تا 30 میلیارد تومان سرمایه گذاری نیاز است .
این رقم شامل مطالعه امکان‌سنجی فنی و اقتصادی، طراحی سیستم فتوولتائیک متناسب با نیاز کارخانه، اخذ مجوزهای لازم از وزارت نیرو و سازمان محیط‌زیست، نصب پنل‌های خورشیدی و اینورترها، اتصال به شبکه داخلی کارخانه و تست عملکرد و آموزش پرسنل برای نگهداری و بهره‌برداری است.
برای این منظور مدل های مختلفی از سرمایه گذاری را می توان پیشنهاد کرد که عبارتند از سرمایه گذاری مستقیم، اجاره یا خرید برق و در نهایت مشارکت عمومی-خصوصی. در مدل سرمایه‌گذاری مستقیم، کارخانه خودش هزینه نصب و بهره‌برداری را پرداخت می‌کند و مالک کامل سیستم می‌شود. در مدل اجاره یا خرید برق (PPA)، شرکت‌های انرژی خورشیدی سیستم را نصب می‌کنند و کارخانه فقط هزینه برق مصرفی را پرداخت می‌کند و در نهایت در مدل مشارکت عمومی-خصوصی، همکاری با دولت یا نهادهای توسعه‌ای برای تأمین بخشی از هزینه‌ها صورت می گیرد.
پیش بینی می شود بازگشت سرمایه معمولاً بین ۴ تا ۷ سال طول بکشد که بسته به تعرفه برق، موقعیت جغرافیایی و نوع تجهیزات متغیر است و پس از این دوره، برق تولیدی عملاً رایگان خواهد بود و سود خالص برای کارخانه ایجاد می‌کند.
دولت نیز باید مشوق‌ها و حمایت‌هایی را در نظر بگیرد که می تواند شامل معافیت‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های پاک، تسهیلات بانکی با بهره پایین از طریق صندوق توسعه ملی یا بانک‌های تخصصی و امکان فروش مازاد برق به شبکه سراسری در برخی مناطق با تعرفه تشویقی باشد.
با این حال ملاحظات فنی و عملیاتی مرتبط با این طرح را نیز نباید از نظر دور داشت که شامل موارد زیر است:
-
نیاز به فضای مناسب برای نصب پنل‌ها (سقف سوله‌ها، زمین‌های بلااستفاده)
-
بررسی جهت تابش خورشید، زاویه نصب و سایه‌اندازی
-
انتخاب تجهیزات با کیفیت بالا برای دوام در شرایط آب‌وهوایی ایران
-
نگهداری دوره‌ای برای حفظ راندمان سیستم (تمیزکاری، بررسی اتصالات، تعویض اینورترها).
بیشتر بخوانید: